Dostarczane przez nas rozwiązania umożliwiają klientom Kancelarii odnoszenie sukcesów.
Fałszywe lub oszukańcze używanie oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia
Czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe oraz oszukańcze używanie oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia. Jeżeli towar lub usługa w miejscu pochodzenia korzysta z ochrony, a z pochodzeniem z określonego regionu lub miejscowości są związane ich szczególne cechy lub właściwości, czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe lub oszukańcze używanie takich chronionych oznaczeń geograficznych i chronionych nazw pochodzenia (art. 9 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Chodzi o nazwy znane większości klientów, pod którymi kryją się szczególne cechy związane z pochodzeniem danego produktu np. szynka parmeńska, champagne, czy cognac. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji gwarantuje ochronę takich kwalifikowanych oznaczeń geograficznych oraz nazw pochodzenia, które są umieszczone na produktach lub w opisie usług oraz wskazują na ich pochodzenie i informację o właściwościach i cechach szczególnych.
Powyższa ochrona jest zagwarantowana dla oznaczeń identyfikujących towar bez względu na jego rodzaj. Jednakże warunkiem korzystania z ww. ochrony jest uzyskanie ochrony w miejscu pochodzenia towaru, na podstawie przepisów krajowych. Ponadto towar musi pochodzić z określonego regionu, miejscowości lub kraju, z którym są związane szczególne cechy tego towaru. Wyjaśnić należy, że oznaczeniami geograficznymi lub nazwami pochodzenia są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do regionu, miejsca, miejscowości lub kraju, z którym są związane szczególne cechy np. jakość, dobra opinia.
Warto zauważyć, że przepis art. 9 u.z.n.k. odnosi się do pochodzenia towaru posiadającego szczególne właściwości związane z określonym regionem lub miejscowością, co może powodować ewentualne wątpliwości przy określaniu ich granic terytorialnych, które nie zawsze będą zbieżne z granicami administracyjnymi. Jednakże wydaje się, że przy określaniu tych granic należy brać pod uwagę historycznie ukształtowane granice danej miejscowości lub regionu, z którymi wiążą się określone cechy lub właściwości towarów lub usług.
Ochrona oznaczeń geograficznych oraz nazw pochodzenia pełni przede wszystkim funkcję odróżniającą, gwarancyjną, jak również może wskazywać na szczególną jakość danego towaru lub usługi. Ochrony udziela się bowiem towarom, które pochodzą tylko z określonego miejsca oraz posiadającym dane cechy lub właściwości wiążące się z miejscem ich wytworzenia. Zatem przyjmuje się, że towary lub usługi, które nie posiadają takich szczególnych właściwości nie będą chronione na podstawie art. 9 u.z.n.k. Jednakże mogą one podlegać ochronie na postawie art. 8 u.z.n.k. lub art. 3 ust. 1 u.z.n.k.
Zgodnie z art. 8 u.z.n.k. czynem nieuczciwej konkurencji jest opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach. Powyższa ochrona jest zapewniona dla towarów, których oznaczenia informują o pochodzeniu towarów. Oznaczenie nie wiąże się zaś ze szczególnymi cechami jak w przypadku oznaczeń chronionych na podstawie art. 9 u.z.n.k., zatem ochrona istnieje niezależnie od istnienia takich cech związanych z pochodzeniem towaru. Ochrona na podstawie art. 8 u.z.n.k. jest uzależniona od powstania niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd. Zatem celem tej regulacji jest zapobieżenie działaniom, które mają na celu wskazanie nieprawdziwego miejsca pochodzenia towaru. W ten sposób art. 8 u.z.n.k. zapewnia zapobieganie przed nazywaniem np. alkoholu „holenderski likier”, gdy pomimo, że jest on wywarzany ze składników pochodzących z Holandii, to jednak nie jest tam produkowany.
Warto zauważyć, że w odróżnieniu do zwykłych oznaczeń geograficznych, objętych ochroną na podstawie art. 8 u.z.n.k., kwalifikowane oznaczenia oprócz informacji o pochodzeniu geograficznym wykazują związek między pochodzeniem a renomą, jakością lub ewentualnie innymi cechami, które są charakterystyczne dla danego towaru. Taki związek cech towaru z miejscem pochodzenia może wynikać z naturalnych warunków geograficznych w danym miejscu np. nasłonecznienia upraw, jakości i wilgotności gleby. Ponadto szczególny związek może także polegać na wykonywaniu produktów według tradycyjnych metod i sposobów pracy ludzi zamieszkujących dany region, jak również może wynikać z połączenia wszystkich ww. czynników. W ten sposób związek, który istnieje pomiędzy towarem lub usługą, a miejscem pochodzenia może być bezpośredni lub pośredni.
Celem art. 9 u.z.n.k. jest eliminacja pasożytniczego wykorzystywania renomy innych produktów ze względu na ich pochodzenie. Korzystanie z takich oznaczeń geograficznych powoduje bowiem niewątpliwie zmniejszenie lub utratę zaufania klientów, którzy decydują się na kupno danego produktu ze względu na jego cechy charakterystyczne, związane z miejscem pochodzenia. Zatem oznaczenie geograficzne lub nazwa pochodzenia musi posiadać szczególną konotację z określonymi cechami danego towaru lub usługi.
Dla uznania bezprawności na gruncie art. 9 u.z.n.k. wystarczy więc stwierdzenie, że produkt występował pod oznaczeniem fałszywym lub oszukańczym, natomiast sam skutek wprowadzenia w błąd klienta nie musiał nastąpić. Nieprawdziwa jest zatem informacja o pochodzeniu towaru lub powodowanie skojarzeń niezgodnych z prawdą. Warto zauważyć jednak, że tylko dosłowne skorzystanie z oznaczenia geograficznego lub nazwy spowoduje, że powstanie ochrona na podstawie ww. przepisu. Bezprawne będzie ponadto używanie w obrocie oznaczenia, które co prawda prawdziwie wskazuje dany region lub miejscowość, ale stwarza ryzyko wprowadzenia w błąd co do szczególnych cech lub właściwości towarów lub usług. W ten sposób art. 9 u.z.n.k. jest podstawą do wytoczenia powództwa w razie powstania samego niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd co do pochodzenia towarów lub usług, jak i w razie wystąpienia takiego niebezpieczeństwa co do cech lub właściwości towarów. Niedozwolone będzie również używanie oznaczenia lub nazwy z dodatkiem wskazującym, że chodzi o rodzaj, typ, lub metodę lub równoznacznym.
Warto zauważyć, że w odniesieniu do takich oznaczeń może dochodzić do przekształcania się takiego oznaczenia geograficznego w nazwę rodzajową. Celem zapobieżenia takiemu procesowi przedsiębiorca produkujący towar, który korzysta z chronionego oznaczenia powinien podejmować działania, które przeszkodzą w powszechnemu stosowaniu nazwy. W przeciwnym razie nazwa stanie się określeniem rodzaju produktu np. ser Feta (wyr. Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 16 marca 1999 r. w połączonych sprawach C‑289/96, C‑293/96, C‑299/96). Taka sytuacja ma miejsce, gdy podmioty uprawnione nie podejmują odpowiednich działań mających na celu ochronę, co powoduje, że rozpowszechnienie oznaczenia nie pełni już funkcji informacyjnej co do miejsca pochodzenia, a wskazuje jedynie na rodzaj produktu np. camembert, brie, woda kolońska. Jest to związane z długą obecnością na rynku oraz popularnością produktu.
Wskazać należy, że możliwe jest również korzystanie z dodatkowej ochrony dla oznaczenia geograficznego, które jest uwarunkowane przeprowadzeniem postępowania przed Urzędem Patentowym. Wymagania dotyczące zgłoszenia reguluje rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2002 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń oznaczeń geograficznych. W wyniku uzyskania praw ochronnych, przedsiębiorca produkujący towar na danym terenie uzyskuje uprawnienia do używania takiego oznaczenia. Ponadto w ten sposób klienci uzyskują informację, że dane oznaczenie wiąże się z określonymi właściwościami produktu.
Warto podkreślić, że prawo z rejestracji na podstawie ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej gwarantuje przedsiębiorcy większą ochronę, niż ochrona wynikająca z przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Nie jest ona bowiem uzależniona od ryzyka pomyłki. Jednakże ochrona na podstawie ustawy prawo własności przemysłowej jest przewidziana dla towarów oznaczonych geograficznymi nazwami słownymi, zatem nie obejmuje ochrony dla oznaczeń usług. Natomiast należy przyjąć, że kwalifikowane oznaczenia geograficzne, które są używane do usług podlegają ochronie na podstawie art. 9 u.z.n.k.
Zaznaczyć należy, że ochrona nazw pochodzenia oraz oznaczeń geograficznych jest uregulowana również w rozporządzeniu 510/2006 Rady (WE) z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych. Istnieje pewien problem interpretacyjny, czy art. 9 u.z.n.k. obejmuje ochroną oznaczenia i nazwy pochodzenia, zarejestrowane na podstawie powyższego rozporządzenia. Przyjmuje się, że kwalifikowane oznaczenia geograficzne, do których odnosi się art. 9 u.z.n.k. nie są objęte przepisami rozporządzenia tj. chodzi o oznaczenia, które nie zostały wpisane do europejskiego rejestru chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych. Ponadto ww. rozporządzenie dotyczy tylko produktów rolnych i środków spożywczych wymienionych w załącznikach I i II ww. rozporządzenia. Jednocześnie rozporządzenie nie dotyczy ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia dla usług.
Podkreślić również należy, że z chwilą podjęcia decyzji o wpisie nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego do rejestru chronionych nazw pochodzenia lub chronionych oznaczeń geograficznych, ustaje krajowa ochrona kwalifikowanych oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych. Natomiast państwa członkowskie mogą tymczasowo udzielić krajowej ochrony kwalifikowanym nazwom lub oznaczeniom na etapie zgłoszenia rejestracji (wyr. ETS z 4 marca 1999 r. w sprawie C‑87/97). Kwalifikowane oznaczenia geograficzne, niezgłoszone oraz niewpisane do rejestru Komisji, które nie podlegają ochronie na podstawie przepisów unijnych, nie będą również chronione przez regulację art. 9 u.z.n.k. Wydaje się zatem, że takie oznaczenia geograficzne oraz nazwy pochodzenia będą mogły korzystać z ochrony przyznanej zwykłym oznaczeniom geograficznym, czyli na podstawie art. 8 u.z.n.k.(wyr. ETS z 8 września 2009 r., w sprawie C‑478/07).
Inna interpretacja obowiązywania art. 9 u.z.n.k. prowadziłaby do braku możliwości stosowania tej regulacji. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych wprowadziła odpowiednie procedury krajowe pozwalające na ubieganie się i korzystanie z ochrony oznaczeń geograficznych na szczeblu unijnym.
Wskazać należy, że ochrona wynikająca z art. 9 u.z.n.k. nie powoduje powstania generalnego zakazu jakiegokolwiek używania w obrocie kwalifikowanego oznaczenia geograficznego. Ochrona obejmuje zakazy w granicach funkcji czyli oznaczenia, które wyróżniają towary lub usługi ze względu na miejsce pochodzenia, w związku z którym są związane szczególne właściwości. W rezultacie możliwe jest użycie takiego kwalifikowanego oznaczenia, jeżeli nie narusza ono ogólnej zasady określonej w art. 3 ust. 1 u.z.n.k. Nie może bowiem dojść do takiego działania, które będzie zagrażać interesom innego przedsiębiorcy lub przedsiębiorców. Natomiast używanie danych oznaczeń, z których korzysta inny przedsiębiorca może spowodować, że osłabi się renoma lub prestiż danej nazwy, co może skutkować zmniejszeniem jej atrakcyjności.
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków niedozwolonych działań, złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, naprawienia wyrządzonej szkody, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony. Ponadto sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.