Odszkodowanie a koronawirus

Koronawirus stanem klęski żywiołowej

W pierw­szej kolej­no­ści nale­ży odpo­wie­dzieć sobie na pyta­nie, czy obec­nie ist­nie­ją pod­sta­wy, aby wystą­pie­nie epi­de­mii koro­na­wi­ru­sa mogło zostać uzna­ne za stan klę­ski żywio­ło­wej? Naszym zda­niem odpo­wiedź na tak posta­wio­ne pyta­nie powin­na być twier­dzą­ca a epi­de­mia koro­na­wi­ru­sa nie tyl­ko mogła, ale wręcz powin­na była zostać uzna­na za stan klę­ski żywiołowej.

Kon­sty­tu­cja Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej sta­no­wi, iż w przy­pad­ku wystą­pie­nia kata­stro­fy natu­ral­nej, Rada Mini­strów może wpro­wa­dzić na tery­to­rium całe­go kra­ju bądź jego czę­ści stan klę­ski żywio­ło­wej. Stan klę­ski żywio­ło­wej musi zostać wpro­wa­dzo­ny na ozna­czo­ny okres — do 30 dni. Za zgo­dą Sej­mu okres trwa­nia sta­nu klę­ski żywio­ło­wej może zostać prze­dłu­żo­ny. Zgod­nie z obo­wią­zu­ją­cym w Pol­sce pra­wem kata­stro­fą natu­ral­ną jest rów­nież wystą­pie­nie cho­ro­by zakaź­nej u ludzi. Z całą pew­no­ścią taką cho­ro­bą zakaź­ną jest koro­na­wi­rus, z któ­rym obec­nie mamy do czynienia. 

Stan klęski żywiołowej – szkoda rzeczywista

Odszko­do­wa­nia, któ­re przy­słu­gu­ją z tytu­łu ogło­sze­nia sta­nu klę­ski żywio­ło­wej pokry­wa­ne są przez Skarb Pań­stwa do wyso­ko­ści stra­ty mająt­ko­wej, jaką przed­się­bior­ca poniósł. Jest to mak­sy­mal­ne odszko­do­wa­nie, któ­re mógł­by uzy­skać przed­się­bior­ca w związ­ku z wpro­wa­dze­niem sta­nu klę­ski żywio­ło­wej. Prze­pi­sy pol­skie­go pra­wa prze­wi­du­ją w przy­pad­ku odszko­do­wań wypła­ca­nych ze wzglę­du na ogło­sze­nie sta­nu nad­zwy­czaj­ne­go przy­spie­szo­ną pro­ce­du­rę przy­zna­wa­nia rekom­pen­sat. Odszko­do­wa­nie za szko­dy wywo­ła­ne ogło­sze­niem sta­nu nad­zwy­czaj­ne­go przy­zna­wa­ne jest przez woje­wo­dę w ter­mi­nie 3 mie­się­cy od zło­że­nia przez przed­się­bior­cę wnio­sku na piśmie. 

Pod­su­mo­wu­jąc, w przy­pad­ku ogło­sze­nia sta­nu klę­ski żywio­ło­wej przed­się­bior­ca mógł­by liczyć na przy­zna­nie odszko­do­wa­nia w cią­gu 3 mie­się­cy, jed­nak­że jego wyso­kość nie obej­mo­wa­ła­by utra­co­nych przez przed­się­bior­cę korzyści. 

Niewprowadzenie stanu klęski żywiołowej – odszkodowania za lockdown

Nawet nie­wpro­wa­dze­nie sta­nu klę­ski żywio­ło­wej przez pol­ski rząd nie ozna­cza, że przed­się­bior­com nie przy­słu­gu­je odszko­do­wa­nie. Pol­skie prze­pi­sy otwie­ra­ją bowiem moż­li­wość żąda­nia przez przed­się­bior­ców odszko­do­wa­nia w opar­ciu o dwie pod­sta­wy, a mia­no­wi­cie, gdy szko­da zosta­je wywo­ła­na przez:

1. wyda­nie aktu nor­ma­tyw­ne­go — roz­po­rzą­dzeń doty­czą­cych ogło­sze­nia na tere­nie Pol­ski sta­nu zagro­że­nia epi­de­micz­ne­go, a następ­nie sta­nu epidemii;
2. nie­wy­da­nie aktu nor­ma­tyw­ne­go — roz­po­rzą­dze­nia Rady Mini­strów o wpro­wa­dze­niu sta­nu klę­ski żywiołowej.

Odszkodowanie za lockdown — przepisy niezgodne z Konstytucją

Pol­skie wła­dze poprzez uchwa­le­nie sze­re­gu roz­po­rzą­dzeń skut­ku­ją­cych ogra­ni­cze­niem wol­no­ści dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej (np. poprzez nakaz zamknię­cia hote­li czy skle­pów w gale­riach han­dlo­wych) dopu­ści­ły się delik­tu kon­sty­tu­cyj­ne­go. Prze­pi­sy Kon­sty­tu­cji sta­no­wią bowiem jed­no­znacz­nie, iż ogra­ni­cze­nia wol­no­ści dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej są dopusz­czal­ne jedy­nie wyjąt­ko­wo, w waż­nym inte­re­sie publicz­nym i mogą być wpro­wa­dza­ne jedy­nie w dro­dze usta­wy. Roz­po­rzą­dze­nia i zarzą­dze­nia, jako akty praw­ne niż­sze­go rzę­du niż usta­wa nie speł­nia­ją więc wymo­gu, jaki wpro­wa­dzo­ny został w prze­pi­sach kon­sty­tu­cyj­nych. Przed­się­bior­cy, któ­rzy ponie­śli szko­dę na sku­tek wyda­nia nie­kon­sty­tu­cyj­nych roz­po­rzą­dzeń oraz zarzą­dzeń ogra­ni­cza­ją­cych ich pra­wo do pro­wa­dze­nia dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej mogą więc żądać odszko­do­wa­nia od Skar­bu Państwa.

Odszkodowanie za niewydanie rozporządzenia

Dru­gą pod­sta­wą do żąda­nia odszko­do­wa­nia od Skar­bu Pań­stwa jest oko­licz­ność nie­wy­da­nia roz­po­rzą­dze­nia o wpro­wa­dze­niu sta­nu klę­ski żywio­ło­wej. Jak już powy­żej wyja­śnio­no, epi­de­mia koro­na­wi­ru­sa sta­no­wi pod­sta­wę do ogło­sze­nia przez rząd sta­nu klę­ski żywio­ło­wej. Oko­licz­ność nie­wy­da­nia roz­po­rzą­dze­nia jest więc przy­czy­ną, na któ­rą przed­się­bior­cy mogą powo­ły­wać się celem uzy­ska­nia od Skar­bu Pań­stwa odszko­do­wań za ponie­sio­ne przez nich szko­dy na sku­tek wystą­pie­nia epi­de­mii koronawirusa.

COVID-19 – wysokość odszkodowania

Wsku­tek ogra­ni­cze­nia przez pol­skie wła­dze pra­wa do pro­wa­dze­nia dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej i nie­ogło­sze­nia sta­nu klę­ski żywio­ło­wej przed­się­bior­cy mogą liczyć na zwrot cało­ści szko­dy przez sie­bie ponie­sio­nej – tj. zarów­no szko­dy rze­czy­wi­stej, jak rów­nież utra­co­nych korzy­ści. War­to wska­zać, iż utra­co­ne korzy­ści mogą być usta­la­ne w róż­ny spo­sób, np. poprzez porów­na­nie docho­dów, jakie uzy­ski­wał przed­się­bior­ca w latach poprzed­nich w ana­lo­gicz­nym okresie.

Koronawirus – droga do uzyskania odszkodowania 

Nie­wpro­wa­dze­nie sta­nu klę­ski żywio­ło­wej skut­ku­je tym, iż celem uzy­ska­nia odszko­do­wa­nia od Skar­bu Pań­stwa przed­się­bior­cy muszą docho­dzić swych praw w postę­po­wa­niu cywil­nym przed sądem. 

Pierw­sza z pod­staw odszko­do­wa­nia, tj. wyda­nie roz­po­rzą­dze­nia wpro­wa­dza­ją­ce­go stan epi­de­mii w Pol­sce ma cha­rak­ter dwu­eta­po­wy – naj­pierw roz­po­rzą­dze­nia te muszą zostać uzna­ne przez Try­bu­nał Kon­sty­tu­cyj­ny za nie­zgod­ne z Kon­sty­tu­cją. Dru­gim eta­pem jest nato­miast zło­że­nie przez przed­się­bior­cę pozwu do sądu.

Z kolei żąda­nie odszko­do­wa­nia na sku­tek nie­wy­da­nia roz­po­rzą­dze­nia o wpro­wa­dze­niu sta­nu klę­ski żywio­ło­wej jest postę­po­wa­niem jed­no­eta­po­wym, a przez to łatwiej­szym z punk­tu widze­nia przed­się­bior­cy. W postę­po­wa­niu sądo­wym to bowiem sąd jest upraw­nio­ny do stwier­dze­nia nie­zgod­no­ści dzia­łań rzą­du z pra­wem i zasą­dze­nia na rzecz przed­się­bior­cy odszkodowania. 

Podsumowanie

Pod­su­mo­wu­jąc, przed­się­bior­cy mogą liczyć na odszko­do­wa­nie od Skar­bu Pań­stwa w związ­ku z wybu­chem koro­na­wi­ru­sa. Przed­się­bior­cy w opar­ciu o obo­wią­zu­ją­ce w Pol­sce prze­pi­sy mogą wystą­pić na dro­gę sądo­wą prze­ciw­ko Skar­bo­wi Pań­stwa o zapła­tę odszko­do­wa­nia pokry­wa­ją­ce­go w peł­ni ponie­sio­ną przez nich szko­dę (zarów­no szko­dę rze­czy­wi­stą, jak rów­nież utra­co­ne korzy­ści). Kan­ce­la­ria Praw­na Rad­kie­wicz Adwo­ka­ci i Rad­co­wie Praw­ni ofe­ru­je pomoc praw­ną klien­tom z całej Pol­ski, w tym z War­sza­wy i oko­lic, w odzy­ska­niu odszko­do­wa­nia od Skar­bu Pań­stwa w związ­ku z wpro­wa­dze­niem w Pol­sce ogra­ni­czeń bądź zaka­zów pro­wa­dze­nia dzia­ła­no­ści gospo­dar­czej na sku­tek wybu­chu epi­de­mii koronawirusa. 

Powrót do spe­cja­li­za­cji — Odszko­do­wa­nia