Subsydiarny akt oskarżenia

Wie­lu pokrzyw­dzo­nych zasta­na­wia się, czy odmo­wa wnie­sie­nia przez Pro­ku­ra­tu­rę lub Poli­cję aktu oskar­że­nia do sądu prze­ciw­ko spraw­cy prze­stęp­stwa zamy­ka dro­gę jego uka­ra­nia. Otóż nie, pokrzyw­dzo­ny może bowiem w takich oko­licz­no­ściach samo­dziel­nie wnieść akt oskar­że­nia do sądu – w przy­pad­ku prze­stępstw ści­ga­nych z urzę­du bądź na wnio­sek pokrzyw­dzo­ne­go takim aktem będzie sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia, zaś w przy­pad­ku innych prze­stępstw – pry­wat­ny akt oskar­że­nia. Poni­żej wyja­śni­my, kie­dy sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia może zostać zło­żo­ny oraz jakie ele­men­ty powi­nien zawierać.

Subsydiarny akt oskarżenia a tryby ścigania przestępstw

W pierw­szej kolej­no­ści, nale­ży usta­lić, czy popeł­nio­ne w danym sta­nie fak­tycz­nym prze­stęp­stwo jest prze­stęp­stwem ści­ga­nym z urzę­du. Z uwa­gi na tryb ści­ga­nia prze­stępstw kodeks postę­po­wa­nia kar­ne­go wyróż­nia trzy kate­go­rie prze­stępstw, a mianowicie:

1. prze­stęp­stwa ści­ga­ne z urzę­du (np. korup­cja, łapow­nic­two, prze­kup­stwo, płat­na pro­tek­cja, fałszerstwo);
2. prze­stęp­stwa ści­ga­ne na wnio­sek pokrzyw­dzo­ne­go  (np. cyber­prze­stęp­czość) oraz
3. prze­stęp­stwa ści­ga­ne z oskar­że­nia pry­wat­ne­go (np. zniesławienie).

Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia może bowiem doty­czyć wyłącz­nie prze­stępstw wska­za­nych w pkt 1) oraz pkt 2).

Subsydiarny akt oskarżenia – krok po kroku

Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia jest osta­tecz­no­ścią i wno­si się go, gdy orga­ny ści­ga­nia odma­wia­ją wsz­czę­cia śledztwa/dochodzenia lub je uma­rza­ją. Przed wnie­sie­niem sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia nale­ży jed­nak pod­jąć kro­ki mają­ce na celu wzru­sze­nie nie­ko­rzyst­niej dla pokrzyw­dzo­ne­go decy­zji orga­nu ści­ga­nia. Pro­ce­du­ra pro­wa­dzą­ca do wnie­sie­nia sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia prze­bie­ga w nastę­pu­ją­cy sposób:

1. wyda­nie przez organ ści­ga­nia posta­no­wie­nia o odmo­wie wsz­czę­cia śledztwa/dochodzenia;
2. wnie­sie­nie przez pokrzyw­dzo­ne­go do sądu zaża­le­nia na powyż­sze postanowienie;
3. uchy­le­nie posta­no­wie­nia przez sąd;
4. powrót spra­wy do orga­nu ścigania;
5. ponow­ne wyda­nie przez organ ści­ga­nia posta­no­wie­nia o odmo­wie wsz­czę­cia śledztwa/dochodzenia;
6. ponow­ne wnie­sie­nie przez pokrzyw­dzo­ne­go zaża­le­nia do pro­ku­ra­to­ra nadrzędnego;
7. utrzy­ma­nie przez pro­ku­ra­to­ra nad­rzęd­ne­go w mocy posta­no­wie­nia o odmo­wie wsz­czę­cia śledztwa/dochodzenia;
8. wnie­sie­nie przez pokrzyw­dzo­ne­go sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia do sądu.

Termin do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia

Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia (np. w spra­wie o fał­szo­wa­nie pie­nię­dzy, wyłu­dze­nie odszko­do­wa­nia czy pra­nie pie­nię­dzy) może­my wnieść w ter­mi­nie mie­sią­ca licząc od dnia dorę­cze­nia nam osta­tecz­ne­go posta­no­wie­nia pro­ku­ra­to­ra. Jest to ter­min pre­klu­zyj­ny, co ozna­cza, iż nie pod­le­ga przy­wró­ce­niu. Wnie­sie­nie więc sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia po wska­za­nym ter­mi­nie będzie czyn­no­ścią bez­sku­tecz­ną, a pro­ces sądo­wy nie będzie mógł zostać wszczęty.

Elementy subsydiarnego aktu oskarżenia

Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia, np. w spra­wie o han­del nar­ko­ty­ka­mi, sprze­daj­ność (tzw. łapow­nic­two bier­ne) czy wyłu­dze­nie kre­dy­tu powi­nien posia­dać nastę­pu­ją­ce elementy:

1. dane oso­bo­we oskar­żo­ne­go (a w tym numer tele­fo­nu i adres e‑mail);
2. infor­ma­cje w zakre­sie zasto­so­wa­ne­go środ­ka zapo­bie­gaw­cze­go bądź zabez­pie­cze­nia majątkowego;
3. wska­za­nie zarzu­ca­ne­go czy­nu wraz z jego opi­sem (miej­sce, czas, oko­licz­no­ści, spo­sób, skut­ki, wyso­kość szkody);
4. wska­za­nie czy prze­stęp­stwo popeł­nio­no w warun­kach recy­dy­wy bądź czy czyn popeł­nio­no w zor­ga­ni­zo­wa­nej gru­pie prze­stęp­czej itp.;
5. okre­śle­nie naru­szo­ne­go prze­pi­su pra­wa karnego;
6. okre­śle­nie wła­ści­we­go sądu.

Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia powi­nien zostać pod­pi­sa­ny przez pro­fe­sjo­nal­ne­go peł­no­moc­ni­ka, tj. przez adwo­ka­ta bądź rad­cę praw­ne­go. Nad­to powi­nien posia­dać uza­sad­nie­nie oraz listę dowo­dów, w tym np. świad­ków, któ­rzy mają być prze­słu­cha­ni na roz­pra­wie. Do sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia nale­ży ponad­to załą­czyć listę osób pokrzywdzonych. 

Jeże­li zda­rzy się, że sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia nie zosta­nie pod­pi­sa­ny przez pro­fe­sjo­nal­ne­go peł­no­moc­ni­ka, sta­no­wi to błąd for­mal­ny, któ­ry winien zostać uzu­peł­nio­ny w ter­mi­nie 7 dni od dnia dorę­cze­nia wezwa­nia. Nie­uzu­peł­nie­nie takie­go bra­ku skut­ko­wać będzie nie­moż­li­wo­ścią nada­nia bie­gu spra­wie oraz jej umorzeniem.

Do którego sądu należy wnieść subsydiarny akt oskarżenia? 

Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia wno­si­my do sądu, w któ­re­go okrę­gu popeł­nio­no prze­stęp­stwo. W zależ­no­ści od rodza­ju prze­stęp­stwa sądem wła­ści­wym będzie sąd rejo­no­wy bądź okrę­go­wy. War­to wska­zać, iż w przy­pad­ku zbrod­ni (prze­stęp­stwa zagro­żo­ne karą co naj­mniej 3 lat pozba­wie­nia wol­no­ści) sądem wła­ści­wym będzie zawsze sąd okrę­go­wy. Tytu­łem przy­kła­du, jeśli na war­szaw­skiej Pra­dze doko­na­no fał­szer­stwa fak­tur z kwo­tą należ­no­ści prze­kra­cza­ją­cą 10 milio­nów zło­tych, wów­czas sądem wła­ści­wym będzie Sąd Okrę­go­wy War­sza­wa — Pra­ga w War­sza­wie, V Wydział Kar­ny przy ul. Poli­go­no­wej 3 (04–051 Warszawa). 

Koszty wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia

Wraz z wnie­sie­niem sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia nale­ży uiścić opła­tę sądo­wą tytu­łem zry­czał­to­wa­nej rów­no­war­to­ści wydat­ków w postę­po­wa­niu w wyso­ko­ści 300,00 zł. Dowód doko­na­nia opła­ty nale­ży załą­czyć do sub­sy­diar­ne­go aktu oskarżenia.

Podsumowanie

Pokrzyw­dzo­ny może wnieść sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia w momen­cie, gdy pro­ku­ra­tor nie widzi pod­staw do pro­wa­dze­nia spra­wy z urzę­du. Sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia musi zostać spo­rzą­dzo­ny w wyma­ga­nej przez prze­pi­sy pra­wa for­mie przez pro­fe­sjo­nal­ne­go peł­no­moc­ni­ka, tj. adwo­ka­ta bądź rad­cę praw­ne­go. Nad­to nale­ży tak­że pamię­tać o uisz­cze­niu zry­czał­to­wa­nej opła­ty sądo­wej zwią­za­nej z wnie­sie­niem sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia oraz zacho­wa­niem ter­mi­nu do jego wnie­sie­nia. Wyłącz­nie łącz­ne speł­nie­nie wszyst­kich tych prze­sła­nek powo­du­je, że sub­sy­diar­ny akt oskar­że­nia zosta­nie sku­tecz­nie wnie­sio­ny do sądu. Pokrzyw­dzo­nych zain­te­re­so­wa­nych wnie­sie­niem sub­sy­diar­ne­go aktu oskar­że­nia zapra­sza­my do kon­tak­tu z Kan­ce­la­rią Rad­kie­wicz Adwo­ka­ci i Rad­co­wie Praw­ni, któ­ra świad­czy pomoc praw­ną z zakre­su pra­wa karnego. 

Powrót do spe­cja­li­za­cji — Adwo­kat pra­wo karne