Warunkowe umorzenie postępowania

Nie­kie­dy zada­je­my sobie pyta­nie, czy zawsze popeł­nie­nie prze­stęp­stwa wią­że się z wymie­rze­niem spraw­cy kary. Ist­nie­ją bowiem wyjąt­ko­we sytu­acje, kie­dy w prze­ko­na­niu spo­łe­czeń­stwa jaka­kol­wiek kara była­by nie­ade­kwat­na i krzyw­dzą­ca. Pra­wo kar­ne daje nam na to odpo­wiedź w posta­ci moż­li­wo­ści warun­ko­we­go umo­rze­nia postę­po­wa­nia. Poni­żej wyja­śni­my, kie­dy warun­ko­we umo­rze­nie postę­po­wa­nia może być zastosowane.

Podstawy do orzeczenia warunkowego umorzenia postępowania

Warun­ka­mi, któ­ry muszą być speł­nio­ne, aby doszło do warun­ko­we­go umo­rze­nia postę­po­wa­nia są:

1. wina spraw­cy nie jest znaczna;
2. spo­łecz­na szko­dli­wość czy­nu nie jest znaczna;
3. oko­licz­no­ści popeł­nie­nia czy­nu nie budzą wątpliwości;
4. spraw­ca nie był kara­ny za inne prze­stęp­stwo umyślne;
5. warun­ki oso­bi­ste spraw­cy oraz jego dotych­cza­so­we życie uza­sad­nia­ją przy­pusz­cze­nie, że będzie on prze­strze­gał porząd­ku prawnego.

Warun­ko­we umo­rze­nie postę­po­wa­nia, nawet jeże­li ww. będą speł­nio­ne nie może jed­nak zostać zasto­so­wa­ne do spraw­cy, któ­ry popeł­nił prze­stęp­stwo zagro­żo­ne karą powy­żej 5 lat więzienia.

Okres próby

Warun­ko­we umo­rze­nie postę­po­wa­nia wią­że się z pod­da­niem spraw­cy pró­bie na okres od roku do 3 lat. W okre­sie pró­by spraw­ca może być pod­da­ny pod dozór kura­to­ra bądź oso­by zaufania.

Obowiązki sprawcy

Warun­ko­wo uma­rza­jąc postę­po­wa­nie wobec spra­wy sąd może jed­no­cze­śnie zobo­wią­zać go do napra­wie­nia szko­dy czy zadość­uczy­nie­nia za dozna­ną krzyw­dę czy zapła­ty świad­cze­nia pie­nięż­ne­go. Sąd może tak­że nało­żyć na nie­go takie obo­wiąz­ki jak m. in.:

1. prze­pro­sze­nia pokrzywdzonego;
2. zaka­zu spo­ży­wa­nia alkoholu;
3. udzia­łu w tera­pii, itp.

Podjęcie postępowania

Postę­po­wa­nie zosta­nie pod­ję­te, jeże­li w okre­sie pró­by spraw­ca popeł­nia prze­stęp­stwo umyśl­ne, za któ­re zosta­je ska­za­ny. Jest to tzw. prze­słan­ka obli­ga­to­ryj­na do pod­ję­cia postępowania.

Nato­miast postę­po­wa­nie może (ale nie musi) zostać pod­ję­te, jeśli zosta­nie speł­nio­na jed­na z tzw. prze­sła­nek fakultatywnych:

Posiedzenie w sprawie warunkowego umorzenia postępowania

W posie­dze­niu sądo­wym, na któ­rym ma dojść do warun­ko­we­go umo­rze­nia postę­po­wa­nia mogą brać udział pro­ku­ra­tor, oskar­żo­ny oraz pokrzyw­dzo­ny. Co do zasa­dy jest to ich upraw­nie­nie, lecz adwo­kat z War­sza­wy wska­zu­je, że decy­zją sądu bądź pre­ze­sa sądu oso­by te mogą zostać zobo­wią­za­ne do uczest­nic­twa w takim posiedzeniu.

Jeże­li w trak­cie posie­dze­nia oskar­żo­ny sprze­ci­wi się warun­ko­we­mu umo­rze­niu bądź uzna­ne zosta­nie przez sam sąd, że warun­ko­we umo­rze­nie było­by nie­za­sad­ne – spra­wa tra­fia na rozprawę.

Posie­dze­nie takie może zostać odro­czo­ne, jeże­li sąd widzi moż­li­wość poro­zu­mie­nia się spraw­cy z pokrzyw­dzo­nym w kwe­stii napra­wie­nia szko­dy lub zadośćuczynienia.

Orze­cze­nie warun­ko­we­go umo­rze­nia postę­po­wa­nia nastę­pu­je wyro­kiem sądu.

Skazanie bez rozprawy

Ska­za­nie bez roz­pra­wy może odbyć się, gdy z wnio­skiem takim wystą­pi pro­ku­ra­tor, uzna­ją­cy, że zacho­dzą prze­słan­ki do warun­ko­we­go umo­rze­nia postę­po­wa­nia. W takim przy­pad­ku, sąd może orzec o obo­wiąz­ku napra­wie­nia przez spraw­cę szko­dy lub zadość­uczy­nie­nia krzyw­dzie pokrzyw­dzo­ne­mu. Ska­za­nie w tym try­bie jest jed­nak moż­li­we jedy­nie wte­dy, gdy nie sprze­ci­wi się temu pokrzyw­dzo­ny, któ­ry winien być zawia­do­mio­ny o ter­mi­nie posie­dze­nia. W takim przy­pad­ku postę­po­wa­nie dowo­do­we nie jest prowadzone.

Sąd winien tak­że w trak­cie posie­dze­nia pouczyć oskar­żo­ne­go o środ­kach zaskarżenia.

W przy­pad­ku nie­uwzględ­nie­nia wnio­sku pro­ku­ra­to­ra o wyda­nie wyro­ku w try­bie warun­ko­we­go umo­rze­nia postę­po­wa­nia, spra­wa zwra­ca­na się pro­ku­ra­to­ro­wi celem uzu­peł­nie­nia czyn­no­ści przy­go­to­waw­czych w ter­mi­nie 7 dni od dnia wyroku.

Wyrok bez postępowania dowodowego

Spra­wy kar­ne w War­sza­wie nie­jed­no­krot­nie prze­bie­ga­ją w ten spo­sób, iż nastę­pu­je wyda­nie wyro­ku ska­zu­ją­ce­go bez prze­pro­wa­dze­nia postę­po­wa­nia dowo­do­we­go. Może to nastą­pić na sku­tek zło­żo­ne­go przez oskar­żo­ne­go wnio­sku o wyda­nie wyro­ku ska­zu­ją­ce­go i wymie­rze­niu mu okre­ślo­nej kary. Wnio­sek ten może być zło­żo­ny jedy­nie przez tych spraw­ców, któ­rzy popeł­ni­li prze­stęp­stwa zagro­żo­ne karą krót­szą ani­że­li 15 lat pozba­wie­nia wol­no­ści. Zło­że­nie wnio­sku musi nastą­pić przed dniem dorę­cze­nia oskar­żo­ne­mu wezwa­nia na rozprawę.

Wnio­sek w przed­mio­cie wyda­nia wyro­ku bez postę­po­wa­nia dowo­do­we­go będzie roz­pa­trzo­ny przez sąd pozy­tyw­nie (sąd ma tutaj jed­nak swo­bo­dę decy­zyj­ną), jeżeli:

1. oko­licz­no­ści popeł­nie­nia prze­stęp­stwa oraz wina oskar­żo­ne­go nie budzą wątpliwości;
2. posta­wa oskar­żo­ne­go świad­czy o tym, że cele kary zosta­ną osiągnięte.

Nale­ży jed­nak zwró­cić uwa­gę, iż wnio­sek taki nie może zostać uwzględ­nio­ny, jeże­li sprze­ci­wi się mu prokurator.

Podsumowanie

Tytu­łem pod­su­mo­wa­nia war­to wyja­śnić, iż pomi­mo popeł­nie­nia prze­stęp­stwa i uzna­nia spraw­cy win­nym czy­nu, sąd może odstą­pić od wymie­rze­nia spraw­cy kary. W takim przy­pad­ku mamy do czy­nie­nia z warun­ko­wym umo­rze­niem postę­po­wa­nia kar­ne­go. Jeże­li w okre­sie pró­by oso­ba taka popeł­ni­ła­by inne prze­stęp­stwo, wte­dy postę­po­wa­nie w zakre­sie pierw­sze­go z nich zosta­je otwar­te na nowo. Ist­nie­ją tak­że inne dro­gi, aby uzy­skać niż­szy i szyb­ki wyrok – a mia­no­wi­cie wyrok bez roz­pra­wy czy bez prze­pro­wa­dza­nia postę­po­wa­nia dowo­do­we­go. Czę­sto takie insty­tu­cje są wyko­rzy­sty­wa­ne w sytu­acjach, kie­dy oskar­żo­ny uzgod­ni z pro­ku­ra­to­rem wyso­kość kary. Adwo­kat z War­sza­wy pod­kre­śla, że nić poro­zu­mie­nia zawsze ist­nie­je i war­to z niej korzy­stać, jeże­li nasza wina jest bezsporna.

Powrót do spe­cja­li­za­cji — Pra­wo karne