Dział spadku

Po śmier­ci spad­ko­daw­cy i usta­le­niu krę­gu osób upraw­nio­nych do dzie­dzi­cze­nia poprzez stwier­dze­nie naby­cia spad­ku przez sąd bądź nota­rial­ne poświad­cze­nie dzie­dzi­cze­nia, spad­ko­bier­cy mogą doko­nać dzia­łu spad­ku. Dział spad­ku w zależ­no­ści od sytu­acji może przy­brać róż­ne for­my. Poni­żej przed­sta­wi­my moż­li­wo­ści, jakie mogą zostać doko­na­ne, aby dział spad­ku mógł zostać prze­pro­wa­dzo­ny w spo­sób spraw­ny oraz skuteczny.

Formy działu spadku

Dział spad­ku może zostać doko­na­ny w róż­nych for­mach, a mianowicie:

1. w for­mie umo­wy zawar­tej pomię­dzy wszyst­ki­mi spadkobiercami;
2. na mocy posta­no­wie­nia sądowego;
3. na mocy ugody.

Umowny dział spadku

Umow­ny dział spad­ku nastę­pu­je, gdy wszy­scy spad­ko­bier­cy, tj. usta­wo­wi oraz testa­men­to­wi zga­dza­ją się na zawar­cie umo­wy o tre­ści przez nich uzgod­nio­nej (tj. tak­że co do spo­so­bu podzia­łu w nim okre­ślo­nym). Sprze­ciw cho­ciaż­by jed­ne­go z nich powo­du­je nie­moż­ność zawar­cia umo­wy działowej.

Umo­wa o dział spad­ku może co do zasa­dy przy­brać dowol­ną for­mę, nawet ust­ną. Nie­mniej jed­nak, jeże­li w skład masy spad­ko­wej wcho­dzą rucho­mo­ści bądź nie­ru­cho­mo­ści, do któ­rych usta­wo­daw­ca prze­wi­dział szcze­gól­ną for­mę, umo­wa o dział spad­ku będzie musia­ła zostać zawar­ta w takiej szcze­gól­nej for­mie. Jeśli w skład masy spad­ko­wej wcho­dzi nie­ru­cho­mość umo­wa o dział spad­ku będzie musia­ła być zawar­ta w for­mie aktu nota­rial­ne­go. Z kolei, jeśli skład­ni­kiem masy spad­ko­wej będzie przed­się­bior­stwo umo­wę dzia­ło­wą trze­ba będzie zawrzeć w for­mie pisem­nej z pod­pi­sa­mi nota­rial­nie poświadczonymi.

War­to wska­zać, iż ist­nie­je moż­li­wość uchy­le­nia się od skut­ków praw­nych zawar­tej przez sie­bie umo­wy o dział spad­ku pod wpły­wem błę­du jedy­nie wów­czas, gdy błąd taki doty­czył sta­nu fak­tycz­ne­go uzna­wa­ne­go przez stro­ny umo­wy za niewątpliwy.

Sądowy dział spadku

Sądo­wy dział spad­ku może zostać doko­na­ny, jeże­li zosta­nie zło­żo­ny wnio­sek o dział spad­ku. Z wnio­skiem takim mogą wystąpić:

1. spad­ko­bier­ca;
2. spad­ko­bier­ca zmar­łe­go spadkobiercy;
3. nabyw­ca udzia­łu w spadku;
4. wie­rzy­ciel spadkobiercy;
5. pro­ku­ra­tor;
6. Rzecz­nik Praw Obywatelskich.

War­to wska­zać, iż zda­niem nie­któ­rych przed­sta­wi­cie­li dok­try­ny upraw­nio­nym do zaini­cjo­wa­nia postę­po­wa­nia sądo­we­go o dział spad­ku jest rów­nież nabyw­ca udzia­łu w przed­mio­cie nale­żą­cym do spad­ku, jeśli wyczer­pu­je on cały lub pra­wie cały spadek.

Wnio­sek o dział spad­ku moż­na zło­żyć w każ­dym cza­sie (tak­że wie­le lat po śmier­ci spad­ko­daw­cy i uzy­ska­niu stwier­dze­nia dziedziczenia). 

Wnio­sek o dział spad­ku powi­nien zostać zło­żo­ny w sądzie rejo­no­wym, w któ­re­go okrę­gu znaj­du­je się:

1. miej­sce ostat­nie­go zwy­kłe­go poby­tu spad­ko­daw­cy albo
2. miej­sce poło­że­nia mająt­ku spad­ko­we­go lub jego czę­ści, gdy nie moż­na usta­lić ostat­nie­go zwy­kłe­go miej­sca poby­tu spadkodawcy.

Jeśli ww. prze­słan­ki nie będą mogły mieć zasto­so­wa­nia, wów­czas sądem wła­ści­wym będzie sąd rejo­no­wy dla m. st. Warszawy.

We wnio­sku o dział spad­ku nale­ży wska­zać w szcze­gól­no­ści dane uczest­ni­ków postę­po­wa­nia   (tj. wnio­sko­daw­cy, innych spad­ko­bier­ców, zapi­so­bior­ców itp.) oraz infor­ma­cję o testamentach. 

Do wnio­sku o dział spad­ku wnio­sko­daw­ca powi­nien dołą­czyć m. in.

1. posta­no­wie­nie o stwier­dze­niu naby­cia spad­ku z klau­zu­lą pra­wo­moc­no­ści bądź akt poświad­cze­nia dzie­dzi­cze­nia spo­rzą­dzo­ny w for­mie aktu nota­rial­ne­go oraz
2. spis inwen­ta­rza, jeże­li został sporządzony.

War­to wska­zać, iż wnio­sko­daw­ca nie musi wska­zy­wać dokład­ne­go spo­so­bu dzia­łu spad­ku. W przy­pad­ku, gdy nie spo­rzą­dzo­no spi­su inwen­ta­rza, we wnio­sku o dział spad­ku nale­ży okre­ślić wszyst­kie akty­wa (masę spad­ko­wą), któ­re mają być przed­mio­tem podziału.

Częściowy dział spadku

Co do zasa­dy sądo­wy dział spad­ku powi­nien doty­czyć cało­ści masy spad­ko­wej, jed­nak­że z waż­nych powo­dów może zostać ogra­ni­czo­ny do czę­ści spad­ku. Umow­ny dział spad­ku może nato­miast doty­czyć zarów­no cało­ści masy spad­ko­wej, jak rów­nież być ogra­ni­czo­ny do jej czę­ści, nie­za­leż­nie od ist­nie­nia waż­nych powo­dów prze­ma­wia­ją­cych za czę­ścio­wym dzia­łem spadku.

Sposoby dokonania podziału masy spadkowej

Nale­ży rów­nież pamię­tać, iż przed­mio­tem dzia­łu spad­ku są jedy­nie akty­wa, któ­re pozo­sta­wił po sobie zmar­ły, nie zaś dłu­gi spad­ko­we. Akty­wa te mogą zostać podzie­lo­ne pomię­dzy spad­ko­bier­ców w nastę­pu­ją­cy sposób:

1. podział fizycz­ny pomię­dzy wszyst­kich spad­ko­bier­ców (np. podział nie­ru­cho­mo­ści gruntowej);
2. roz­dzie­le­nie akty­wów pomię­dzy wszyst­kich spad­ko­bier­ców (np. przy­zna­nie po jed­nej rucho­mo­ści każ­de­mu spadkobiercy);
3. przy­zna­nie jed­ne­mu bądź kil­ku spad­ko­bier­com skład­ni­ka masy spad­ko­wej przy jed­no­cze­snym zobo­wią­za­niu do spła­ty (dopła­ty) pozo­sta­łych spadkobierców;
4. sprze­daż masy spad­ko­wej i podział kwo­ty uzy­ska­nej z tytu­łu sprze­da­ży pomię­dzy wszyst­kich spadkobierców.

Podsumowanie

Pod­su­mo­wu­jąc, nale­ży wska­zać, iż dwo­ma naj­po­pu­lar­niej­szy­mi for­ma­mi doko­na­nia dzia­łu spad­ku jest zawar­cie umo­wy pomię­dzy spad­ko­bier­ca­mi oraz sądo­wy dział spad­ku. Sądo­wy dział spad­ku może zostać prze­pro­wa­dzo­ny wyłącz­nie na wnio­sek. Wnio­sek o dział spad­ku, jak każ­de pismo pro­ce­so­we musi speł­niać wymo­gi for­mal­ne, aby mogło wywo­łać skut­ki praw­ne. Tak­że umo­wa o dział spad­ku musi zawie­rać posta­no­wie­nia, któ­rych brak powo­do­wać może jej nie­waż­ność. Jeże­li chcą Pań­stwo prze­pro­wa­dzić dział spad­ku (umow­ny bądź sądo­wy) zachę­ca­my do kon­tak­tu z Kan­ce­la­rią Praw­ną Rad­kie­wicz Adwo­ka­ci i Rad­co­wie Praw­ni. Nasza Kan­ce­la­ria udzie­la wszel­kiej pomo­cy praw­nej w zakre­sie pra­wa spad­ko­we­go, a w tym spo­rzą­dzi dla Pań­stwa w spo­sób pro­fe­sjo­nal­ny umo­wę dzia­ło­wą, jak rów­nież wnio­sek o dział spadku.

Powrót do spe­cja­li­za­cji — Adwo­kat spadki