Przestępczość zorganizowana

Prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na nie­jed­no­krot­nie koja­rzo­na jest z dzia­łal­no­ścią mafii. Jest to jed­nak myl­ne sko­ja­rze­nie, gdyż z prze­stęp­czo­ścią zor­ga­ni­zo­wa­ną mamy do czy­nie­nia wie­lo­krot­nie czę­ściej, ani­że­li mogli­by­śmy przy­pusz­czać. Poni­żej wyja­śni­my, czym jest prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na, kie­dy wystę­pu­je i z jaki­mi prze­stęp­stwa­mi może być powiązana.

Związek przestępczości zorganizowanej z innymi przestępstwami

Prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na jest odręb­nym prze­stęp­stwem, okre­ślo­nym w kodek­sie kar­nym. Nie­mniej jed­nak naszym zda­niem nale­ży łączyć ją z inny­mi prze­stęp­stwa­mi okre­ślo­ny­mi zarów­no w kodek­sie kar­nym, jak i kodek­sie kar­nym skar­bo­wym. Nie­jed­no­krot­nie prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na połą­czo­na jest m. in. z taki­mi prze­stęp­stwa­mi jak:

1. cyber­prze­stęp­czość (oszu­stwo komputerowe);
2. korup­cja (łapow­nic­two, sprze­daj­ność, prze­kup­stwo, płat­na protekcja);
3. han­del narkotykami;
4. wyłu­dze­nia VAT;
5. pra­nie pieniędzy;
6. wyłu­dze­nie kredytu;
7. wyłu­dze­nie odszkodowania; 
8. fał­szer­stwo (fał­szo­wa­nie pieniędzy).

Kiedy dochodzi do przestępczości zorganizowanej?

Prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na zosta­je popeł­nio­na, jeże­li spraw­ca dzia­ła w gru­pie lub związ­ku mają­cym na celu popeł­nie­nie prze­stęp­stwa kar­ne­go bądź prze­stęp­stwa kar­ne­go skar­bo­we­go. Prze­stęp­stwem pole­ga­ją­cym na udzia­le w zor­ga­ni­zo­wa­nej gru­pie prze­stęp­czej będzie sam fakt przy­na­leż­no­ści spraw­cy do takiej gru­py, nawet jeże­li on sam żad­ne­go prze­stęp­stwa nie popełni.

Grupa przestępcza

Za dok­try­ną i orzecz­nic­twem przyj­mu­je się, że zor­ga­ni­zo­wa­ną gru­pę prze­stęp­czą two­rzą co naj­mniej trzy oso­by. Nie­mniej jed­nak nie ozna­cza to, że wszyst­kie oso­by z gru­py muszą zostać ska­za­ne (może zostać ska­za­na np. tyl­ko jed­na oso­ba). Gru­pa ta posia­da co do zasa­dy trwa­łą struk­tu­rę orga­ni­za­cyj­ną i świa­do­mie dąży do zamie­rzo­ne­go celu, któ­rym może być popeł­nie­nie choć­by jed­ne­go prze­stęp­stwa. Nota­be­ne w orzecz­nic­twie poja­wia się rów­nież pogląd, iż wewnętrz­na struk­tu­ra takiej gru­py nie jest wymagana. 

Związek przestępczy

Zwią­zek prze­stęp­czy jest bar­dziej zor­ga­ni­zo­wa­ną struk­tu­rą od gru­py. Orzecz­nic­two Sądu Naj­wyż­sze­go pod­kre­śla, iż pod­sta­wo­wy­mi cecha­mi związ­ku prze­stęp­cze­go są:

1. ist­nie­nie trwa­łych form organizacyjnych;
2. ist­nie­nie kierownictwa;
3. dys­cy­pli­na jej członków.

Przestępczość zorganizowana a wymiar kary 

Za bra­nie udzia­łu w zor­ga­ni­zo­wa­nej gru­pie bądź związ­ku prze­stęp­czym moż­na otrzy­mać karę pozba­wie­nia wol­no­ści od 3 mie­się­cy do 5 lat.

Charakter zbrojny grupy przestępczej

W świe­tle orzecz­nic­twa Sądu Naj­wyż­sze­go gru­pa prze­stęp­cza będzie mia­ła cha­rak­ter zbroj­ny, gdy jest sta­le wypo­sa­żo­na w broń, któ­rą uży­wa bądź ma zamiar użyć w ramach pro­wa­dzo­nej przez sie­bie dzia­łal­no­ści i w takim celu jest przez nią gromadzona.

Jeże­li prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na ma cha­rak­ter zbroj­ny, wymiar kary wyno­si od 6 mie­się­cy do 8 lat pozba­wie­nia wol­no­ści. Oso­ba zakła­da­ją­ca taką gru­pę lub nią kie­ru­ją­ca musi liczyć się z karą od roku do 10 lat pozba­wie­nia wolności.

Niepodleganie karze

Oso­ba bio­rą­ca udział w zor­ga­ni­zo­wa­nej gru­pie bądź związ­ku prze­stęp­czym może jed­nak unik­nąć kary. Aby do tego doszło, oso­ba ta musi:

1. dobro­wol­nie odstą­pić od udzia­łu w gru­pie i wyja­wić orga­nom ści­ga­nia wszyst­kie istot­ne oko­licz­no­ści prze­stęp­stwa, bądź
2. zapo­biec popeł­nie­niu prze­stęp­stwa sku­tecz­nie i w peł­ni – nie tyl­ko bez­po­śred­nio przez sie­bie same­go, ale rów­nież przez oso­bę trzecią.

Dobro­wol­ność postę­po­wa­nia spraw­cy musi wyni­kać z jego nie­skrę­po­wa­nej decy­zji. Dla unik­nię­cia odpo­wie­dzial­no­ści kar­nej nie mają zaś zna­cze­nia moty­wy postę­po­wa­nia sprawcy. 

Za wszyst­kie istot­ne oko­licz­no­ści prze­stęp­stwa uzna­je się oko­licz­no­ści, któ­re pozwo­lą orga­nom ści­ga­nia na uka­ra­nie spraw­ców prze­stęp­czo­ści zor­ga­ni­zo­wa­nej. Do takich oko­licz­no­ści może­my zali­czyć m. in. infor­ma­cje o: skła­dzie gru­py oraz dane jej człon­ków, struk­tu­rze orga­ni­za­cyj­nej, wypo­sa­że­niu (np. czy posia­da ona broń), popeł­nio­nych przez nią prze­stęp­stwach i prze­stęp­stwach dopie­ro pla­no­wa­nych, powią­za­niach z inny­mi gru­pa­mi o cha­rak­te­rze przestępczym.

Podsumowanie

Prze­stęp­czość zor­ga­ni­zo­wa­na zosta­ła okre­ślo­na w kodek­sie kar­nym i nie­jed­no­krot­nie wią­że się z popeł­nie­niem inne­go prze­stęp­stwa bądź prze­stęp­stwa kar­ne­go skar­bo­we­go. Do stwo­rze­nia gru­py prze­stęp­czej wystar­czą jedy­nie trzy oso­by, zatem sze­reg prze­stępstw (np. wyłu­dzeń VAT czy han­dlu nar­ko­ty­ka­mi) jest rów­no­cze­śnie prze­stęp­stwem dzia­ła­nia w zor­ga­ni­zo­wa­nej gru­pie prze­stęp­czej. Ozna­cza to, że kary za tego typu prze­stęp­stwa będą wyż­sze ani­że­li spraw­ców dzia­ła­ją­cych w pojedynkę. 

Powrót do spe­cja­li­za­cji — Pra­wo karne