Jednym ze sposobów ustalenia ojcostwa przewidzianych przez prawo rodzinne jest wytoczenie powództwa przez ojca dziecka. Poniżej wyjaśnimy kiedy mężczyzna może wnieść do sądu pozew o ustalenie ojcostwa.
Legitymacja czynna do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa
Osobami uprawnionymi do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa obok ojca są:
a) dziecko;
b) matka dziecka.
Matka dziecka może zainicjować takie postępowanie sądowe zarówno w imieniu własnym, jak i w imieniu małoletniego dziecka (jako jego przedstawicielka ustawowa – do czego nie trzeba mieć zgody sądu opiekuńczego). Jeżeli jednak matka występuje w imieniu własnym, nie musi posiadać pełni władz rodzicielskiej. Co więcej nawet matka pozbawiona w pełni władzy rodzicielskiej jest uprawniona do wniesienia pozwu w sprawie o ustalenie ojcostwa. Gdy w imieniu dziecka występuje w sprawie opiekun – do wszczęcia postępowania należy uprzednio uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.
Legitymacja bierna w postępowaniu sądowym
Osobami wobec których wytacza się postępowanie są:
a) ojciec dziecka – gdy postępowanie zostało zainicjowane przez dziecko bądź jego matkę (w przypadku śmierci ojca dziecka w jego imieniu występuje kurator ustanowiony przez sąd);
b) dziecko oraz jego matka – gdy postępowanie zostało zainicjowane przez ojca dziecka;
c) dziecko – gdy postępowanie zostało zainicjowane przez ojca, a matka dziecka nie żyje.
Zakaz wszczęcia postępowania sądowego
Sprawa przed sądem nie może się toczyć, gdy:
a) nastąpiła śmierć dziecka;
b) dziecko uzyskało pełnoletność.
Pełnoletność zaś co do zasady uzyskuje się wraz z osiągnięciem 18 lat. Od powyższej zasady istnieje jeden wyjątek – małoletni bowiem po uzyskaniu 16 roku życia, może za zgodą sądu opiekuńczego zawrzeć małżeństwo i z tą chwilą uzyskuje pełnoletność, której nie traci nawet w razie unieważnienia małżeństwa. Warto wskazać, iż z chwilą uzyskania pełnoletności przez dziecko jest ono wyłącznie legitymowane czynnie do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa.
Śmierć dziecka w toku postępowania
W razie śmierci dziecka, gdy to ono było inicjatorem postępowania sądowego o ustalenie ojcostwa, dalsze postępowanie może się toczyć za zgodą jego zstępnych (np. dzieci, wnuki itp.). W takiej sytuacji sąd jest zobowiązany do zawieszenia postępowania do czasu wstąpienia do sprawy zstępnych dziecka. Osoby te nie muszą być spadkobiercami zmarłego, zatem postępowanie spadkowe jest nieistotne dla dalszego toku postępowania o ustalenie ojcostwa. Jeżeli osoby uprawnione w ciągu 6 miesięcy od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą swego udziału w sprawie, sąd umarza postępowanie sądowe.
Zawieszenie postępowania
Postępowanie w sprawie o ustalenie ojcostwa podlega zawieszeniu, gdy:
a) nastąpiła śmierć dziecka, które wszczęło postępowanie (patrz powyżej);
b) nastąpiła śmierć ojca – gdy postępowanie zostało zainicjowane przez dziecko bądź matkę dziecka – do czasu ustanowienia kuratora.
Równoczesność postępowań
Wraz z postępowaniem o ustalenie ojcostwa można równocześnie dochodzić roszczeń majątkowych (np. alimentów). W przypadku, gdy w powództwie wszczynającym sprawę nie wniesiono równocześnie roszczeń majątkowych, osoby uprawnione mogą ich żądać wyłącznie po zakończeniu postępowania o ustalenie ojcostwa.
Właściwość sądu
Sprawy o ustalenie ojcostwa należą do właściwości sądów rejonowych. Co do zasady sądem właściwym jest sąd, w okręgu którego pozwany ma miejsce zamieszkania. Niemniej jednak postępowanie takie może zostać wszczęte również według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Sprawy o ustalenie ojcostwa są rozpoznawane w postępowaniu odrębnym.
Jurysdykcja
Co do zasady ustalenie pochodzenie dziecka, a w tym powództwo o ustalenie ojcostwa podlega prawu ojczystemu dziecka z chwili jego urodzenia. W przypadku, gdyby ustawodawstwo kraju, które winno być właściwe według chwili urodzenia dziecka nie przewiduje sądowego ustalenia ojcostwa – stosuje się prawo ojczyste dziecka z chwili ustalenia pochodzenia dziecka.
Do jurysdykcji polskiej należą sprawy o ustalenie ojcostwa, gdy choćby jedna ze stron posiada polskie obywatelstwo bądź jest bezpaństwowcem, a ma miejsce zamieszkania w Polsce. Nadto, polska jurysdykcja jest wyłączna, gdy obie strony mają obywatelstwo polskie i zamieszkują w kraju.
Podsumowanie
Powództwo o ustalenie ojcostwa może być zainicjowane przez samego ojca, przez dziecko oraz z przez matkę dziecka do czasu uzyskania przez nie pełnoletności. W przypadku, gdy dziecko staje się pełnoletnie – powództwo o ustalenie ojcostwa może być wszczęte wyłącznie przez dziecko. Niedopuszczalne jest nadto wszczynanie postępowania sądowego po śmierci dziecka. Należy również pamiętać, iż powództwo o ustalenie ojcostwa będzie niedopuszczalne, gdy już wcześniej ustalono ojca dziecka (bądź na mocy postępowania sądowego bądź w drodze uznanie ojcostwa) albo istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki. Zachęcamy do skorzystania z usług naszej Kancelarii prawnej, która oferuje reprezentowanie klientów m.in. w sprawach o ustalenie ojcostwa.
Powrót do podstrony — Adwokat rodzinny