Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Rodzi­ce posia­da­ją wła­dzę rodzi­ciel­ską nad swo­imi dzieć­mi. Nie­mniej jed­nak w nie­któ­rych sytu­acjach wła­dza ta może zostać ogra­ni­czo­na, a nawet cał­ko­wi­cie ode­bra­na. Poni­żej wyja­śni­my czym jest wła­dza rodzi­ciel­ska oraz kie­dy może zostać ograniczona.

Władza rodzicielska

Ter­min „wła­dza rodzi­ciel­ska” nie został zde­fi­nio­wa­ny w żad­nym akcie praw­nym. Za wła­dzę rodzi­ciel­ską uznać jed­nak nale­ży cało­kształt obo­wiąz­ków i upraw­nień ist­nie­ją­cych pomię­dzy rodzi­ca­mi a dzieć­mi. Celem spra­wo­wa­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej jest dobro dziecka.

W zakres wła­dzy rodzi­ciel­skiej wcho­dzi pra­wo i jed­no­cze­śnie obo­wią­zek rodzi­ców do wycho­wy­wa­nia dziec­ka, jak rów­nież obo­wią­zek repre­zen­to­wa­nia dziec­ka oraz spra­wo­wa­nia pie­czy nad jego mająt­kiem. Zarów­no wycho­wy­wa­nie dziec­ka, jak rów­nież zarzą­dza­nie jego mająt­kiem win­no być wyko­ny­wa­ne z posza­no­wa­niem dobra dziecka.

Wła­dza rodzi­ciel­ska przy­słu­gu­je rodzi­com wyłącz­nie do dnia uzy­ska­nia przez dziec­ko peł­no­let­no­ści (co do zasa­dy do osią­gnię­cia przez dziec­ko 18. roku życia).

Przesłanki ograniczenia władzy rodzicielskiej

Prze­pi­sy pra­wa prze­wi­du­ją dwie sytu­acje, kie­dy moż­li­we jest ogra­ni­cze­nie wła­dzy rodzi­ciel­skiej. Pierw­szą z nich jest zagro­że­nie dobra dziec­ka. Jest to sfor­mu­ło­wa­nie nie­do­okre­ślo­ne, któ­re­go wystą­pie­nie będzie ana­li­zo­wał każ­do­ra­zo­wo sąd roz­po­zna­ją­cy daną spra­wę. W dok­try­nie i orzecz­nic­twie wska­zu­je się, że z zagro­że­niem dobra dziec­ka będzie­my mie­li do czy­nie­nia na przy­kład w przy­pad­ku nie­na­le­ży­te­go wyko­ny­wa­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej, gdy rodzic: zaj­mu­je się dziec­kiem pod wpły­wem alko­ho­lu, znę­ca się nad dziec­kiem bądź nie zezwa­la na prze­pro­wa­dze­nie zabie­gu medycz­ne­go mają­ce­go na celu ura­to­wa­nie życia bądź zdro­wia dziec­ka. W tym przy­pad­ku sąd może ogra­ni­czyć wła­dzę rodzi­ciel­ską jed­ne­go bądź oboj­ga rodziców. 

Sąd może rów­nież ogra­ni­czyć wła­dzę rodzi­ciel­ską jed­ne­go z rodzi­ców w sytu­acji, gdy rodzi­ce żyją w roz­łą­cze­niu, np. wsku­tek roz­wo­du, unie­waż­nie­nia mał­żeń­stwa bądź orze­cze­nia separacji.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym

Jed­nym ze spo­so­bów ogra­ni­cze­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej jed­ne­go bądź oboj­ga rodzi­ców jest roz­strzy­gnię­cie zawar­te w wyro­ku rozwodowym. 

Jeśli rodzi­ce nie zawar­li poro­zu­mie­nia w zakre­sie wyko­ny­wa­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej, sąd może ogra­ni­czyć wła­dzę rodzi­ciel­ską jed­ne­go z nich. 

Sąd co do zasa­dy uwzględ­nia pisem­ne poro­zu­mie­nie rodzi­ców o spo­so­bie wyko­ny­wa­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej i utrzy­my­wa­niu kon­tak­tów z dziec­kiem po roz­wo­dzie. Sąd może jed­nak odmó­wić wyda­nia wyro­ku zgod­nie z przed­sta­wio­nym poro­zu­mie­niem, gdy w jego oce­nie treść poro­zu­mie­nia sprze­ci­wia się dobru dziec­ka. W takiej sytu­acji sąd może ogra­ni­czyć wła­dzę rodzi­ciel­ską jed­ne­go z rodzi­ców, jak rów­nież kie­ru­jąc się dobrem dziec­ka, pozo­sta­wić wła­dzę rodzi­ciel­ską oby­dwoj­gu z małżonków.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej rodziców pozostających w rozłączeniu

Do ogra­ni­cze­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej może dojść rów­nież w postę­po­wa­niu sądo­wym toczą­cym się, gdy rodzi­ce pozo­sta­ją w roz­łą­cze­niu. W takiej sytu­acji sąd opie­kuń­czy okre­śla spo­sób wyko­ny­wa­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej uwzględ­nia­jąc dobro dziec­ka. Sąd może powie­rzyć wyko­ny­wa­nie wła­dzy rodzi­ciel­skiej jed­ne­mu z rodzi­ców, ogra­ni­cza­jąc wła­dzę rodzi­ciel­ską dru­gie­go z nich.

Powie­rze­nie wła­dzy rodzi­ciel­skiej jed­ne­mu z rodzi­ców nastę­pu­je poprzez okre­śle­nie, któ­re z nich daje lep­szą gwa­ran­cję pie­czy nad dzieckiem.

Ogra­ni­cze­nie wła­dzy rodzi­ciel­skiej może pole­gać m. in. na: ogra­ni­cze­niu decy­do­wa­nia o wyda­niu pasz­por­tu, jak rów­nież o wybo­rze: szko­ły, miej­sca zamiesz­ka­nia oraz spo­so­bie leczenia.

Katalog zarządzeń sądowych

Sąd opie­kuń­czy (sąd rejo­no­wy — wydział rodzin­ny i nie­let­nich), gdy uzna, iż dobro dziec­ka jest zagro­żo­ne może wydać zarzą­dze­nia celem ochro­ny mało­let­nie­go. Zarzą­dze­nia te mogą zostać wyda­ne tak­że przez sąd okrę­go­wy (wydział cywil­ny) w wyro­ku rozwodowym.

Sąd może w szczególności:

1. zobo­wią­zać rodzi­ców oraz dziec­ko do okre­ślo­ne­go postę­po­wa­nia, m.in..
2. skie­ro­wać do pra­cy z asy­sten­tem rodziny;
3. skie­ro­wać do pla­ców­ki wspar­cia dziennego;
4. skie­ro­wać do spe­cja­li­sty zaj­mu­ją­ce­go się tera­pią rodzin­ną, itp.
5. wska­zać, jakie czyn­no­ści nie mogą być wyko­ny­wa­ne przez rodzi­ców bez uprzed­nie­go zezwo­le­nia sądu;
6. usta­no­wić nad­zór kura­to­ra sądowego;
7. skie­ro­wać dziec­ko do pla­ców­ki dosko­na­le­nia zawodowego;
8. umie­ścić dziec­ko w rodzi­nie zastępczej;
9. powie­rzyć kura­to­ro­wi zarząd mająt­kiem dziec­ka itp.

Sąd może wsz­cząć postę­po­wa­nie z urzę­du bądź na wnio­sek któ­re­go­kol­wiek z rodziców.

Właściwość sądu

Sądem wła­ści­wym w spra­wach o ogra­ni­cze­nie wła­dzy rodzi­ciel­skiej jest sąd rejo­no­wy według miej­sca zamiesz­ka­nia dziec­ka bądź według miej­sca jego poby­tu (gdy nie ma ono miej­sca zamiesz­ka­nia w Pol­sce). W przy­pad­ku, gdy zarów­no miej­sce zamiesz­ka­nia bądź poby­tu dziec­ka nie znaj­du­je się w Pol­sce wła­ści­wym będzie sąd rejo­no­wy wła­ści­wy dla dziel­ni­cy Śród­mie­ście m. st. Warszawy.

Podsumowanie

Co do zasa­dy rodzi­ce posia­da­ją wła­dzę rodzi­ciel­ską nad swo­imi dzieć­mi. Ist­nie­ją jed­nak sytu­acje, gdy ich wła­dza może zostać ogra­ni­czo­na. Może to nastą­pić zarów­no w ramach już toczą­ce­go się postę­po­wa­nia roz­wo­do­we­go bądź w innym postę­po­wa­niu. Przy roz­strzy­ga­niu o ogra­ni­cze­niu wła­dzy rodzi­ciel­skiej sąd kie­ru­je się przede wszyst­kim dobrem dziec­ka, bada­jąc jed­no­cze­śnie, któ­ry z rodzi­ców daje więk­szą gwa­ran­cję nale­ży­te­go wyko­ny­wa­nia wła­dzy rodzi­ciel­skiej. Praw­ni­cy z Kan­ce­la­rii Praw­nej Rad­kie­wicz Adwo­ka­ci i Rad­co­wie Praw­ni chęt­nie udzie­lą Pań­stwu pomo­cy we wszel­kich kwe­stiach zwią­za­nych ze spe­cja­li­za­cją — adwo­kat pra­wo rodzin­ne, a w szcze­gól­no­ści w spra­wach o ogra­ni­cze­nie wła­dzy rodzicielskiej.

Powrót do pod­stro­ny — Adwo­kat pra­wo rodzinne