Alimenty na małżonka

W wyro­ku roz­wo­do­wym co do zasa­dy stwier­dza się winę w roz­kła­dzie poży­cia mał­żeń­skie­go, wska­zu­jąc, któ­ry z mał­żon­ków (ewen­tu­al­nie obo­je albo żad­ne z nich) pono­si odpo­wie­dzial­ność za roz­pad mał­żeń­stwa. War­to wska­zać, iż w szcze­gól­no­ści na wnio­sek oboj­ga stron orze­cze­nie o winie nie znaj­dzie się w wyro­ku roz­wo­do­wym. Skut­ki orze­cze­nia winy bądź jej bra­ku w postę­po­wa­niu roz­wo­do­wym mają zna­cze­nie przede wszyst­kim dla rosz­czeń mająt­ko­wych byłych mał­żon­ków w zakre­sie ali­men­ta­cji. Poni­żej wska­że­my, w któ­rych sytu­acjach żąda­nie ali­men­tów od byłe­go mał­żon­ka będzie dopusz­czal­ne na mocy obec­nie obo­wią­zu­ją­cych prze­pi­sów prawa.

Rodzaje orzeczeń o winie w wyroku rozwodowym a alimenty na małżonka

W wyro­ku orze­ka­ją­cym roz­wód sąd może orzec o winie jed­ne­go mał­żon­ka lub oboj­ga z nich, nie orze­kać o winie na zgod­ne żąda­nie mał­żon­ków bądź usta­lić, iż żaden z mał­żon­ków nie pono­si winy za roz­pad związ­ku mał­żeń­skie­go (patrz: “Roz­wód bez orze­ka­nia o winie”).

Nieorzekanie o winie 

W przy­pad­ku gdy oby­dwo­je mał­żon­ko­wie zosta­li uzna­ni za win­nych roz­kła­du poży­cia bądź sąd zanie­chał orze­ka­nia o winie (m.in. na wnio­sek oboj­ga stron) każ­dy z mał­żon­ków może żądać zasą­dze­nia na swo­ją rzecz świad­czeń ali­men­ta­cyj­nych od dru­gie­go mał­żon­ka, pod warun­kiem pozo­sta­wa­nia w niedostatku.

Poję­cie „nie­do­stat­ku” jest sfor­mu­ło­wa­niem nie­do­okre­ślo­nym w związ­ku z czym jego ist­nie­nie jest ana­li­zo­wa­ne indy­wi­du­al­nie w każ­dej spra­wie. W orzecz­nic­twie wska­zu­je się, iż stan nie­do­stat­ku wystę­pu­je, gdy mał­żo­nek nie posia­da jakich­kol­wiek środ­ków utrzy­ma­nia bądź gdy posia­da­ne przez nie­go środ­ki utrzy­ma­nia są nie­wy­star­cza­ją­ce do zaspo­ko­je­nia swo­ich potrzeb. War­to wska­zać, iż dla zasą­dze­nia ali­men­tów na mał­żon­ka nie ma zna­cze­nia czy stan nie­do­stat­ku powstał po czy przed orze­cze­niem przez sąd roz­wo­du. Ana­li­za doko­ny­wa­na przez sąd w toku postę­po­wa­nia win­na rów­nież mieć na uwa­dze porów­na­nie sytu­acji mająt­ko­wej oboj­ga mał­żon­ków. Sąd roz­pa­tru­ją­cy spra­wę o ali­men­ty na mał­żon­ka powi­nien bowiem wziąć pod uwa­gę moż­li­wo­ści zarob­ko­we i mająt­ko­we dru­gie­go małżonka.

Wina wyłącznie jednego z małżonków 

W przy­pad­ku gdy roz­wód pocią­ga za sobą istot­ne pogor­sze­nie sytu­acji mate­rial­nej mał­żon­ka sąd może orzec na jego rzecz świad­cze­nia ali­men­ta­cyj­ne od mał­żon­ka wyłącz­nie win­ne­go roz­kła­du poży­cia, nawet jeśli nie­win­ny mał­żo­nek nie znaj­du­je się w niedostatku.

Mał­żo­nek nie­win­ny nie musi zatem wyka­zy­wać, iż wsku­tek roz­wo­du zna­lazł się w nie­do­stat­ku, a jedy­nie że wsku­tek roz­wo­du w istot­ny spo­sób pogor­szy­ła się jego sytu­acja mate­rial­na. Zgod­nie z orzecz­nic­twem, sąd oce­nia­jąc spra­wę winien porów­nać stan, w jakim mał­żo­nek upraw­nio­ny do świad­czeń znaj­du­je się po roz­wo­dzie ze sta­nem, jaki ist­niał­by, gdy­by roz­wo­du nie orze­czo­no. War­to wska­zać, iż sąd, nawet jeże­li doj­dzie do prze­ko­na­nia, iż ist­nie­ją wszel­kie prze­słan­ki do zasą­dze­nia ali­men­tów  na mał­żon­ka, nie jest zwią­za­ny żąda­niem oso­by upraw­nio­nej. Jak wska­zu­je się bowiem w orzecz­nic­twie sąd może odda­lić powódz­two, gdy zaj­dą ku temu waż­ne powody.

Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Prze­pi­sy Kodek­su rodzin­ne­go i opie­kuń­cze­go prze­wi­du­ją dwie oko­licz­no­ści, któ­re powo­du­ją wyga­śnię­cie obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go pomię­dzy były­mi mał­żon­ka­mi, a są nimi:

1. zawar­cie nowe­go mał­żeń­stwa przez mał­żon­ka upraw­nio­ne­go do świad­czeń. War­to wska­zać, iż bez zna­cze­nia dla dal­sze­go trwa­nia obo­wiąz­ku uisz­cza­nia ali­men­tów na mał­żon­ka jest fakt zawar­cia związ­ku mał­żeń­skie­go przez mał­żon­ka zobo­wią­za­ne­go do alimentacji.
2. upływ 5 lat, w przy­pad­ku gdy zobo­wią­za­nym do ali­men­ta­cji jest mał­żo­nek, któ­ry nie został uzna­ny za wyłącz­nie win­ne­go roz­kła­du poży­cia. Sąd mając jed­nak na uwa­dze wyjąt­ko­we oko­licz­no­ści może prze­dłu­żyć ten ter­min na wnio­sek mał­żon­ka uprawnionego.

Do wyjąt­ko­wych oko­licz­no­ści, któ­re mogą być uzna­ne za uza­sad­nia­ją­ce prze­dłu­że­nie obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go zali­cza się m.in.:

1. dłu­go­trwa­łość poży­cia małżonków;
2. znacz­ne dys­pro­por­cje w sta­tu­sie mate­rial­nym małżonków;
3. przy­czy­ny unie­moż­li­wia­ją­ce lub ogra­ni­cza­ją­ce zarobkowanie;
4. moż­li­wość pomo­cy ze stro­ny innych człon­ków rodziny.

Oko­licz­no­ści te mogą zacho­dzić zarów­no po stro­nie mał­żon­ka upraw­nio­ne­go, jak rów­nież zobo­wią­za­ne­go do ali­men­ta­cji, przy czym win­ny one powstać przed upły­wem 5 lat od orze­cze­nia roz­wo­du mię­dzy stro­na­mi. Co do zasa­dy pomoc krew­nych nie wyłą­cza moż­li­wo­ści prze­dłu­że­nia obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go. Nie­mniej jed­nak, jeże­li krew­ni mał­żon­ka upraw­nio­ne­go do ali­men­ta­cji są w sta­nie dostar­czyć mu cał­ko­wi­tych środ­ków utrzy­ma­nia, sąd może odmó­wić prze­dłu­że­nia obo­wiąz­ku alimentacyjnego.

W takim przy­pad­ku sąd będzie jed­nak badał w szczególności:

1. róż­ni­cę mię­dzy sta­nem mająt­ko­wym mał­żon­ka, od któ­re­go docho­dzi się ali­men­tów, a sytu­acją mate­rial­ną krew­nych mał­żon­ka potrze­bu­ją­ce­go ali­men­ta­cji oraz
2. sto­pień bli­sko­ści pokrewieństwa.

Podsumowanie

Pod­su­mo­wu­jąc, z chwi­lą pra­wo­moc­ne­go roz­wo­du wyga­sa obo­wią­zek uisz­cza­nia ali­men­tów na mał­żon­ka, któ­ry został uzna­ny za wyłącz­nie win­ne­go roz­kła­du poży­cia. W tej sytu­acji upraw­nio­nym do ali­men­ta­cji jest dru­gi z mał­żon­ków pod warun­kiem, że roz­wód pocią­ga za sobą istot­ne pogor­sze­nie sytu­acji mate­rial­nej tego małżonka.

Powrót do pod­stro­ny Ali­men­ty