Wskazać należy, iż Prawo zamówień publicznych określa szczegółowo okoliczności, od których wystąpienia zależy zastosowanie konkretnego trybu zamówień publicznych. Tytułem przykładu dialog konkurencyjny stosuje się, jeśli cena nie stanowi jedynego kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty i jednocześnie nie jest możliwe przeprowadzenie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego (z uwagi na szczególnie złożony charakter zamówienia nie można określić przedmiotu zamówienia lub nie można obiektywnie opisać uwarunkowań finansowych lub prawnych wykonania zamówienia).
Poniżej omówimy szczegółowo tryb udzielania zamówień — negocjacje z ogłoszeniem.
Negocjacje z ogłoszeniem trybem otwartym
Negocjacje z ogłoszeniem to tryb udzielenia zamówienia, w którym, po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych niezawierających ceny, prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza ich do składania ofert. Jest to otwarty, konkurencyjny i negocjacyjny tryb udzielania zamówień publicznych. Tryb ten stosowany jest do zamówień klasycznych o wartości równej lub wyższej aniżeli progi unijne. Przez zamówienie klasyczne należy rozumieć zamówienie udzielane przez zamawiającego publicznego oraz zamawiającego subsydiowanego (tj. zamawiającego prywatnego, gdy zamówienie w ponad 50 % jest finansowane ze środków publicznych, wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne, przedmiotem zamówienia jest m. in. budowa szpitali, obiektów sportowych czy rekreacyjnych) inne niż zamówienie sektorowe i zamówienie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Progi unijne są to wartości zamówień określonych w aktach prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej, których wysokość zależy od przedmiotu zamówienia.
4 etapy postępowania
Negocjacje z ogłoszeniem są podzielone na cztery etapy. Pierwszym etapem jest tzw. prekwalifikacja, która ma na celu dokonanie oceny wykonawców, czy spełniają oni warunki udziału w postępowaniu oraz wyboru wykonawców do złożenia wstępnych ofert. Powyższa ocena jest dokonywana po złożeniu przez wykonawców wniosków o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie ogłoszenia. Drugim etapem jest ocena ofert wstępnych, które zostały złożone na zaproszenie zamawiającego po dokonaniu prekwalifikacji. Jeżeli na tym etapie oferta nie odpowiada specyfikacji istotnych warunków zamówienia zamawiający może odrzucić oferty, które nie odpowiadają tym warunkom. Trzecim etapem jest podjęcie negocjacji z wykonawcami co do przedmiotu zamówienia i warunków umowy. Zamawiający może na tym etapie jeszcze doprecyzować i uzupełnić opis przedmiotu zamówienia i warunki umowy. Ostatnim etapem udzielenia zamówienia publicznego w tym trybie jest dokonanie oceny ostatecznych ofert oraz wyboru najkorzystniejszej oferty.
Warto zauważyć, że w tym trybie udzielenia zamówienia publicznego nie składa się od razu ofert w odpowiedzi na ogłoszenie, tylko wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Wniosek ten nie jest ofertą w rozumieniu ustawy prawo zamówień publicznych, nie stosuje się zatem odpowiednio przepisów do niego przepisów o ofercie. Wniosek o dopuszczenie złożony przez wykonawcę niezaproszonego do składania ofert wstępnych będzie odrzucony.
Terminy
Do negocjacji z ogłoszeniem stosuje się zarówno terminy, w którym składane są wnioski o dopuszczenie do składania ofert wstępnych, jak również termin na złożenie ofert ostatecznych. W zakresie wniosków, zamawiający w treści ogłoszenia wskazuje termin, do którego wnioski takie mogą być składane, przy czym nie może on być krótszy niż 30 dni od dnia przekazania ogłoszenia do Urzędu Publikacji Unii Europejskiej.
Wykonawcy wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu są obowiązani złożyć oświadczenie o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu oraz inne dokumenty, jeżeli zamawiający żąda przedłożenia dokumentów potwierdzających spełnianie warunków. Po dokonaniu oceny wniosków zamawiający ma obowiązek niezwłocznie poinformować wykonawców, czy spełnili warunki udziału w postępowaniu oraz o otrzymanych ocenach spełniania tych warunków.
Po rozpatrzeniu wniosków zamawiający ma obowiązek zaproszenia do składania ofert taką liczbę, jaką wskazał w ogłoszeniu. Zatem zamawiający może zaprosić do składania ofert mniejszą liczbę wykonawców niż liczba złożonych wniosków. Decydującym kryterium jest bowiem liczba złożonych wniosków oraz liczba wykonawców, którzy spełniają warunki do udziału w postępowaniu. Natomiast zamawiający powinien w ogłoszeniu wskazać konkretną liczbę wykonawców, którzy będą zaproszeni do złożenia oferty. Liczba ta może wynosić nie mniej niż trzech.
Po wyborze przez zamawiającego wykonawców uprawnionych do składania ofert wstępnych, wskazuje on termin na złożenie przez nich ofert wstępnych, przy czym termin ten nie może być krótszy niż 30 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert, przy czym w przypadku składania ofert w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej termin ten może być krótszy o 5 dni, tj. wynosić co najmniej 25 dni. Jednocześnie w przypadkach wskazanych enumeratywnie w przepisach prawa termin ten może zostać skrócony, nie więcej jednak niż do 10 dni od dnia przekazania zaproszenia, a mianowicie w sytuacji:
- uprzedniego umieszczenia przez zamawiającego wstępnego ogłoszenia informacyjnego, jeżeli zawiera ono wszystkie dane wymagane dla ogłoszenia o zamówieniu – w przypadku jego przekazania do publikacji Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej lub było zamieszczone na należącej do zamawiającego stronie internetowej przez okres co najmniej 35 dni w terminie do 12 miesięcy od dnia przekazania ogłoszenia do publikacji;
- pilnej potrzeby udzielenia zamówienia, gdy skrócenie terminów jest konieczne.
Liczba wykonawców
Jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do składania ofert wstępnych wykonawców wyłonionych w sposób obiektywny i niedyskryminacyjny. Zamawiający nie może natomiast zaprosić większej ilości wykonawców niż wskazał w ogłoszeniu. Zaproszeni zostają Ci wykonawcy, którzy otrzymali najwyższe oceny. Opis sposobu wyboru wykonawcy powinien być zawarty w ogłoszeniu. Wykonawca niezaproszony do złożenia oferty będzie uznawany za wykluczonego. W takiej sytuacji znajdą się wykonawcy, którzy będą spełniali warunki udziału w postępowaniu, jednak po dokonaniu oceny przez zamawiającego oraz sporządzeniu rankingu nie zajęli miejsca, które zapewniałoby możliwość otrzymania zaproszenia.
Jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, jest mniejsza niż liczba wykonawców podanych w ogłoszeniu, zamawiający według swojego wyboru — może kontynuować postępowanie albo go unieważnić.
Elementy ogłoszenia
Zamawiający w zaproszeniu do składania ofert wstępnych przekazuje informacje dotyczące m. in. adresów strony internetowej, na której opublikował on opis potrzeb i wymagań oraz inne dokumenty istotne związane z zamówieniem czy sposobu i terminu składania ofert wstępnych oraz termin ich otwarcia.
Na marginesie należy zauważyć, że wykonawca biorący udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w trybie negocjacji z ogłoszeniem ma interes prawny w żądaniu odrzucenia oferty wstępnej konkurencyjnego wykonawcy.
Oferta wstępna
Wykonawca po uzyskaniu zaproszenia może złożyć tylko jedną ofertę wstępną, co do zasady pod rygorem nieważności w formie elektronicznej W ofertach wstępnych nie podaje się ceny, dlatego podlegają one tylko ocenie formalnej, a nie ocenie na podstawie kryteriów oceny ofert.
Złożona oferta musi odpowiadać wymogom wskazanym w ogłoszeniu oraz w dokumentach zamówienia. Natomiast zamawiający może dopuścić złożenie ofert wstępnych wariantowych lub częściowych. Wykonawca może wycofać lub zmienić ofertę wstępną przed upływem terminu do składania ofert. Oferta wstępna złożona po terminie zostanie zwrócona przez zamawiającego.
Unieważnienie postępowania
Natomiast postępowanie może zostać unieważnione, m. in. w przypadku gdy nie złożono żadnej oferty niepodlegającej odrzuceniu, tj. wszystkie złożone oferty podlegały odrzuceniu. Ponadto jeżeli nastąpiła istotna zmiana okoliczności, która spowodowała, że prowadzenie postępowania nie leży już w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć, postępowanie również powinno zostać unieważnione. Chodzi o sytuację, w której wykonanie zadania objętego zamówieniem publicznym będzie sprzeczne z interesem publicznym.
Ponadto postępowanie może zostać unieważnione, jeżeli jest obarczone niemożliwą do usunięcia wadą, która uniemożliwia zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy. Wada musi być istotna i niemożliwa do usunięcia. Są to wszelkie wady, które mają lub mogą mieć wpływ na wynik postępowania, jeżeli są nieusuwalne. Wystąpienie którejkolwiek z powyższych przesłanek powoduje obligatoryjne unieważnienie postępowania.
Zaproszenie do negocjacji
Następnie zamawiający zaprasza do negocjacji wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty wstępne niepodlegające odrzuceniu,. Należy podkreślić, iż przepisy nie nakładają na zamawiającego obowiązku w zakresie poinformowania wykonawców, których oferty wstępne zostały odrzucone. Zmawiający prowadzi negocjacje z zaproszonymi wykonawcami, jednak mają one na celu doprecyzowanie lub uzupełnienie opisu przedmiotu zamówienia lub warunków umowy w sprawie zamówienia publicznego. Zatem w ramach negocjacji nie może dojść do istotnych zmian w zakresie zamówienia.
Prowadzone negocjacje mają charakter poufny, a ponadto żadna ze stron nie może bez zgody drugiej strony ujawnić informacji technicznych i handlowych związanych z negocjacjami. W szczególności zamawiający nie może ujawniać informacji uzyskanych w trakcie negocjacji z jednym wykonawcą, innemu wykonawcy. Ten zakaz ma na celu wykluczenie ewentualnej licytacji warunków przedstawionych przez wykonawcę celem udzielenia mu zamówienia.
Zmiana dokumentacji zamówienia
Po przeprowadzeniu negocjacji z wykonawcami zamawiający może jeszcze doprecyzować lub uzupełnić dokumentację zamówienie, jednakże wyłącznie w zakresie, w jakim była ona przedmiotem negocjacji. Wprowadzone zmiany nie mogą prowadzić do istotnej zmiany przedmiotu zamówienia lub pierwotnych warunków zamówienia. Skoro zmiany specyfikacji istotnych warunków zamówienia mogą zostać wprowadzone wyłącznie w zakresie jakim prowadzono negocjacje, zatem zmiany mogą mieć na celu jedynie doprecyzowanie lub uzupełnienie opisu przedmiotu zamówienia lub warunków przyszłej umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Wskazać należy, że istotną zmianą natomiast mogłaby być taka modyfikacja przedmiotu zamówienia, która poszerzałaby krąg potencjalnych wykonawców, którzy mogliby ubiegać się o zamówienie, jeżeli zostało to wcześniej wskazane. Istotną zmianą będzie również taka, która prowadzi do uniemożliwienia niektórym wykonawcom złożenia oferty po przeprowadzeniu negocjacji.
Wskazać również należy, że wydłużenie terminu wykonania zamówienia na etapie negocjacji o około 15% stanowi zmianę prowadzącą do istotnej zmiany pierwotnych warunków zamówienia. Za taką zmianę natomiast, za stanowiskiem orzecznictwa, nie może być uznana propozycja skrócenia terminu wykonania zamówienia, która mieści się w pojęciu zmiany warunków zamówienia, ale bez istotnej zmiany pierwotnych warunków zamówienia wskazanych w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania w trybie negocjacji z ogłoszeniem.
Istotną zmianą przedmiotu zamówienia byłaby zmiana dotycząca np. wielkości lub zakresu zamówienia, cech technicznych i jakościowych, wymagań funkcjonalnych. Zmianą pierwotnych warunków zamówienia byłaby modyfikacja dotycząca np. zmiana dotycząca ustanowionych kar umownych, sposobu wykonania zamówienia, warunków wypłaty wynagrodzenia, okresu gwarancji, terminu wykonania zamówienia lub terminów wykonania poszczególnych jego etapów. Jeżeli zamawiający dokona zmiany dokumentów zamówienia, po zakończeniu negocjacji, ale przed zaproszeniem do składania ofert, jest zobowiązany poinformować wykonawców przez udostępnienie zmienionej treści dokumentów zamówienia. W tym zakresie nie wystarczy przesłanie jedynie dokonanych zmian.
Zaproszenie do składania ofert
Zamawiający po przeprowadzeniu negocjacji dokonuje zaproszenia do składania ofert ostatecznych. Okoliczność przeprowadzenia negocjacji powinna być zatem odpowiednio udokumentowana. Zaproszenie do składania ofert formalnie kończy etap prowadzenia negocjacji. W zaproszeniu do składania ofert zamawiający wskazuje miejsce i termin do składania ofert.
Jeśli zamawiający po przeprowadzeniu negocjacji dokonał zmian w dokumentach zamówienia, wraz z zaproszeniem przekazuje się adres strony internetowej, na której umieszcza się zmienione dokumenty.
Powrót do specjalizacji — Zamówienia publiczne