Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Istotą znaku towarowego jest więc zdolność do odróżniania podobnych towarów w obrocie. Zgodnie z ustawą z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej, na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne, które powoduje powstanie możliwości korzystania z narzędzi chroniących powstałe prawo.
W dodatku zgodnie z art. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego możliwe jest zarejestrowanie prawa ochronnego na znak towarowy, które wywołuje skutki prawne na terytorium całej Unii Europejskiej.
Prawo ochronne na znak towarowy
Uzyskane prawo ochronne na znak towarowy jest prawem, mającym charakter wyłączny – przysługuje tylko uprawnionemu podmiotowi, który może ewentualnie upoważnić inny podmiot do korzystania ze znaku towarowego. Ochrona prawa na znak towarowy jest jednak ograniczona terytorialnie oraz czasowo. Uzyskanie bowiem prawa ochronnego w wyniku decyzji Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej powoduje nabycie wyłącznego prawa do używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Polski. Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Prawo ochronne na znak towarowy może zostać przedłużone na wniosek uprawnionego, na kolejne okresy dziesięcioletnie.
Używaniem znaku, które jest m.in. warunkiem zachowania prawa ochronnego, jest w szczególności: umieszczanie tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu. Ponadto używaniem jest także oferowanie lub świadczenie usług pod tym znakiem oraz umieszczanie znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług, a także posługiwanie się nim w celu reklamy.
Rodzaje naruszeń znaku towarowego
Pierwsze z zachowań naruszających prawo ochronne na znak towarowy polega na używaniu w obrocie gospodarczym znaku identycznego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem w stosunku do identycznych towarów,. W istocie chodzi o używanie znaku w taki sam sposób, jak używa go osoba uprawniona do prawa ochronnego na znak towarowy z wcześniejszym pierwszeństwem. Powyższe działanie nieuprawnionego, stanowi naruszenie funkcji oznaczania pochodzenia towaru, bywa również nazywane reprodukcją. W takim przypadku przesłanką wytoczenia skutecznego roszczenia przeciwko naruszycielowi jest jedynie wykazanie bezprawności używania znaku chronionego, która będzie wyrażała się w braku istnienia tytułu prawnego do korzystania ze znaku „skopiowanego” (braku zawarcia odpowiedniej umowy np. umowy licencyjnej). Przy czym, o naruszeniu prawa ochronnego na znak towarowy będzie decydował sam fakt nakładania znaku identycznego do chronionego na identyczne towary. Nie będzie konieczne natomiast wykazanie ryzyka pomyłki osoby nabywającej taki towar.
Następnym możliwym naruszeniem jest używanie znaku identycznego lub podobnego do znaku towarowego z wcześniejszym pierwszeństwem w stosunku do towarów identycznych lub podobnych, jeżeli używanie takiego znaku towarowego może spowodować wśród części odbiorców błąd, który polega na skojarzeniu znaku ze znakiem z wcześniejszym pierwszeństwem. Będzie to imitacja (naśladownictwo), zabronione ze względu na ryzyko pomyłki. Ryzyko natomiast powstanie, wówczas gdy osoba trzecia używa wiernie odwzorowanego znaku oryginalnego dla oznaczenia towarów podobnych, lecz nie identycznych„ ponadto gdy zmieniona postać znaku jest nakładana na towary takie same, jak objęte ochroną lub na towary podobne. Wykazanie naruszenia znaku chronionego będzie wymagało nie tylko udowodnienia bezprawności używania znaku chronionego, ale również powstania ryzyka pomyłki z tym znakiem.
Trzecim sposobem naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy, może być bezprawne używanie znaku identycznego lub podobnego do renomowanego znaku towarowego w stosunku do jakichkolwiek towarów, jeżeli jego używanie bez uzasadnionej przyczyny przynosi nienależną korzyść sprawcy lub szkodzi odróżniającemu charakterowi bądź renomie znaku objętego ochroną z prawem pierwszeństwa. Wyjaśnić należy, że renomowanym znakiem towarowym będzie znak towarowy, który jest znany znacznej części odbiorców towarów i usług oraz który posiada siłę atrakcyjną przyciągania i wartość reklamową wynikającą z utrwalonego w świadomości odbiorców przekonania o bardzo dobrych cechach towaru nim opatrzonego. Renoma znaku towarowego powstaje w wyniku długotrwałego używania znaku, a także intensywnej promocji i utrwalenia u odbiorców przekonania o dobrej jakości towarów nim oznaczonych.
Zatem w tym przypadku celem jest ochrona przed nieuprawnionym czerpaniem korzyści z funkcji gwarancyjnej i reklamowej zarejestrowanego znaku. Naruszenie znaku może spowodować stopniową utratę możliwości odróżniania znaku, jego „degenerację” i rozwodnienie. Takie zjawisko powoduje utratę wartości rynkowej znaku towarowego. Warto również zauważyć, że ochrona ta obowiązuje niezależnie od podobieństwa towarów, na które nakładany jest znak.
Naruszenie prawa ochronnego może polegać także na używaniu znaku towarowego jako nazwy handlowej (także jako nazwy przedsiębiorstwa) czy w reklamie stanowiącej czyn nieuczciwej konkurencji.
Ponadto należy wskazać szczególne przypadki możliwości naruszenia znaku towarowego podlegającego ochronie w internecie. Użycie chronionego oznaczenia w sieci stanowi naruszenie prawa ochronnego, co powoduje możliwość dochodzenia roszczeń, jeżeli zostaną spełnione ustawowe przesłanki. Jednakże podstawy uwzględnienia roszczenia nie stanowi samo wykorzystanie oznaczenia w adresie internetowym, ale takie posłużenie się nim, które spowoduje zakłócenie funkcji znaku, przez wprowadzenie niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd co do pochodzenia towaru lub usługi albo do naruszenia funkcji reklamowej znaku .
Jednocześnie podmiot świadczący usługę odsyłania, który przechowuje oznaczenie identyczne z danym znakiem towarowym jako słowo kluczowe i organizuje na jego podstawie wyświetlanie reklam, nie używa zarejestrowanego znaku towarowego przedsiębiorcy. Zatem takie działanie nie stanowi naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy.
Natomiast przedsiębiorca niedysponujący zgodą uprawnionego ze wspólnotowego znaku towarowego, może używać tego znaku wyłącznie w funkcji wskazania przedmiotu prowadzonej działalności gospodarczej. Niedopuszczalne będzie jednak takie sformułowanie informacji lub reklamy, które mogłoby sugerować nieistniejące powiązanie handlowe (prawne lub gospodarcze) między uprawnionym a używającym wspólnotowego znaku towarowego.
Podkreślić jednak należy, że używanie cudzego znaku przez osobę nieuprawnioną stanowi naruszenie prawa wyłącznego bez względu na sposób używania takiego znaku tj. nakładanie na towary, wprowadzanie do obrotu, import oznakowanych towarów, używanie w reklamie lub dokumentach. Czynnikiem decydującym o naruszeniu będzie rzeczywiste używanie funkcji znaku chronionego w obrocie gospodarczym.
Ciężar dowodu
Wskazać należy, że w ewentualnym sporze sądowym przesłankę bezprawności będzie musiał wykazywać uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy, bowiem na nim będzie spoczywał ciężar dowodu. W takiej sytuacji konieczne będzie wykazanie braku skutecznego prawa do używania znaku oraz że nie działa on w granicach prawem dozwolonych. Ewentualna wina lub zamiar używającego znak bez tytułu prawnego nie będzie miała decydującego znaczenia.
Ocena naruszeń znaku towarowego
Naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy może nastąpić przez bezprawne używanie znaku towarowego oraz używanie znaku sposób wprowadzający w błąd, który stwarza ryzyko pomyłki lub ryzyko tzw. pasożytnictwa w odniesieniu do znaków renomowanych. Należy jednak wskazać, że nie będzie naruszeniem prawa ochronnego używanie znaku poza obrotem gospodarczym. Natomiast oceny, czy miało miejsce naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy w przypadku towarów powszechnego użytku należy dokonywać z perspektywy wrażenia przeciętnego odbiorcy, biorąc pod uwagę elementy odróżniające znaku.
Ponadto oceniając, czy znaki są podobne w stopniu grożącym pomyłką, istotne znaczenie ma towar, dla którego są używane. Zatem im większe jest podobieństwo między towarami, tym surowsze powinny być wymagania, co do cech odróżniających porównywane znaki. Jednorodzajowość towarów zwiększa ryzyko pomyłki podobnych znaków. W dodatku ocena powinna uwzględniać całokształt okoliczności, tj. rodzaj znaku oraz siłę jego oddziaływania, zbieżność któregoś z elementów, a także świadome wzorowanie się na znaku oryginalnym. Chodzi o sytuacje, gdy całokształt okoliczności pozwala na konkluzję, że nieuprawniony do używania znaku świadomie podjął czynności do wprowadzenia w błąd co do pochodzenia towaru.
Roszczenia wobec naruszającego znak towarowy
Osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego.
Ponadto na wniosek uprawnionego sąd może orzec o podaniu do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia lub informacji o orzeczeniu w sposób i zakresie określonym przez sąd. Wysokość odszkodowania w związku z naprawieniem szkody na zasadach ogólnych (według zasad odszkodowawczych kodeksu cywilnego) będzie obejmowało poniesione straty oraz utracone zyski, a ponadto będzie uzależnione od winy sprawcy. Poniesiona szkoda może obejmować koszty poniesione w związku z usuwaniem następstw naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy, czyli np. koszty wykrycia i ustalenia zakresu naruszeń lub ewentualne koszty opinii ekspertów. Utracone zyski zaś należy ustalić w oparciu o prawdopodobne zyski, jakie mógłby osiągnąć uprawniony do prawa ochronnego na znak towarowy. Wielkość utraconego zysku może być również obliczana w oparciu o wysokość wynagrodzenia za korzystanie ze znaku towarowego – jak opłata licencyjna, ale tylko gdy będzie możliwe wykazanie jakie rzeczywiście zyski mógłby osiągnąć uprawniony w normalnym toku zawierania umowy.
Natomiast roszczenia o zaniechanie uprawiony może się domagać niezależnie od winy naruszyciela, wystarczy wykazanie przesłanek naruszenia, podobnie z żądaniem wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści można wystąpić również niezależnie od zawinienia naruszyciela. Uprawniony, którego prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone może dochodzić swoich roszczeń, jeżeli sprawca działał w dobrej wierze, za okres rozpoczynający się po dniu, w którym ujawniona została publicznie informacja o zgłoszeniu znaku towarowego do rejestracji, a w przypadku wcześniejszego powiadomienia osoby naruszającej prawo o dokonanym zgłoszeniu od daty powiadomienia.
Nadto uprawniony może żądać zaniechania umieszczania naruszającego znak towarowy oznaczenia na opakowaniach, etykietach, metkach czy innych środkach, na których mógłby on być umieszczony, jak również zaniechania oferowania i wprowadzania do obrotu (w tym importu oraz eksportu i składowania) opakowań i innych środków, na których kwestionowane oznaczenie znajdowałoby się. Z uprawnienia można jednak skorzystać jedynie w sytuacji wystąpienia ryzyka, że dane opakowanie bądź inny środek, na którym umieszczono towar mógłby być używany, co mogłoby stanowić naruszenie prawa ochronnego.Ponadto uprawniony do prawa ochronnego na znak towarowy może dochodzić roszczeń od osoby, która tylko wprowadza towar do obrotu, który jest oznaczony chronionym znakiem towarowym, jeżeli nie pochodzą one od uprawnionego podmiotu, bądź osoby, która miała zezwolenie na używanie znaku, jak również wobec osoby, która świadczyła usługi przy naruszenia prawa ochronnego na ten znak. Równocześnie licencjodawca, powołując się na udzielone mu prawo ochronne na znak towarowy, może wystąpić z roszczeniami, przeciwko licencjobiorcy, który narusza postanowienia umowy licencyjnej, odnoszące się do okresu i terenu jej obowiązywania, postaci znaku będącego przedmiotem licencji, a także wskazania towarów, dla których znak może być używany oraz ich jakości. Powyższe stosuje się również odpowiednio do sublicencji. Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy może wystąpić z roszczeniami przeciwko licencjobiorcy lub sublicencjobiorcy w razie naruszenia tych postanowień umowy sublicencyjnej. Uprawniony może wystąpić z roszczeniem także w przypadku, gdy licencjobiorca zawarł umowę sublicencji na używanie znaku towarowego poza zakresem udzielonego mu upoważnienia.
Wskazać należy, że chroniony będzie również znak renomowany, który nie był przedmiotem prawa ochronnego powstałego w wyniku rejestracji. Uprawniony do znaku towarowego powszechnie znanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może żądać, zaprzestania używania znaku identycznego lub podobnego w odniesieniu do towarów identycznych lub podobnych, gdy używanie takie może wprowadzać odbiorców w błąd co do pochodzenia towaru. W praktyce jednak trudno jest określić jednoznaczne kryteria, które pozwolą na ustalenie kategorii znaku powszechnie znanego. Przyjmuje się, że ewentualne badanie powinno się odnosić do osób potencjalnie zainteresowanych towarem, na który jest nakładany znak towarowy.
Przedawnienie
Roszczenia z tytułu naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy przedawniają się z upływem 3 lat od dnia powzięcia przez uprawnionego wiadomości o naruszeniu i o naruszycielu. Natomiast przedawnienie następuje w każdym przypadku z upływem lat 5 od dnia, w którym naruszenie nastąpiło.
Ochrona znaku towarowego a czyn nieuczciwej konkurencji
Ponadto dodatkową możliwość ochrony dają przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, które umożliwiają wytoczenie dodatkowo żądania usunięcia skutków naruszenia oraz roszczenia o złożenia stosownego oświadczenia. Roszczenia te mogą być formułowane obok roszczeń wynikających z ochrony znaku towarowego.
Podsumowanie
Kancelaria Prawna Radkiewicz Adwokaci i Radcowie Prawni w ramach usługi — obsługa prawna firm — świadczy pomoc prawną z zakresu prawa własności przemysłowej, a w szczególności doradza w kwestiach takich jak: rejestracja znaku towarowego oraz ochrona znaku towarowego. Wspieramy także klientów w rejestracji wspólnotowych znaków towarowych. Doradzamy w kwestiach dotyczących ochrony know-how oraz tajemnic handlowych.
Powrót do usługi — Obsługa prawna firm