Sposób ukształtowania zapisów znacznej części umów kredytu, indeksowanych do walut obcych oraz denominowanych w walutach obcych (najczęściej w CHF) prowadzi do wniosku, iż umowy te nie zawierały minimalnego zakresu elementów koniecznych do uznania, iż doszło do zawarcia ważnej umowy kredytu bankowego, a co za tym idzie, kredytobiorcy mogą żądać unieważnienia umowy kredytowej na tej właśnie podstawie.
Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie zaś do art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu bankowego powinna zostać zawarta na piśmie i określać m.in. kwotę i walutę kredytu oraz zasady i termin spłaty kredytu frankowego.
Umowy kredytu indeksowanego do CHF przewidywały, iż każdorazowo wypłacana kwota w złotych polskich, miała być przeliczana na walutę, do której indeksowany jest kredyt frankowy według kursu kupna waluty kredytu podanego w tabeli banku, obowiązującego w dniu uruchomienia transzy kredytu. Taki mechanizm jest sprzeczny z zasadą określoną w art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, wskazującą, iż umowa kredytu bankowego powinna określać kwotę udzielanego kredytu. Kwota kredytu nie była bowiem w tego rodzaju umowach określona.
Sprzeczny z art. 69 ust. 2 Prawa bankowego jest również często stosowany mechanizm w umowach kredytu denominowanego w CHF polegający na tym, iż kwota kredytu określana była w CHF, z kolei jej równowartość w PLN przekazywana była do dyspozycji kredytobiorców po jej przeliczeniu przy zastosowaniu kursu kupna CHF w dniu uruchomienia środków.
W przypadku zawarcia tego typu umów, gdzie stosowane były mechanizmy powyżej opisane, Klienci banków (tzw. frankowicze) mogą obecnie wnosić o unieważnienie umowy kredytowej przez siebie zawartej. Kancelaria Prawna Radkiewicz Adwokaci i Radcowie Prawni pomaga frankowiczom w wytaczaniu tego rodzaju powództw sądowych.
Klauzule abuzywne w kredytach frankowych
Banki stosują w umowach z klientami klauzule, które są niedozwolone w świetle orzecznictwa Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Tytułem przykładu SOKiK uznał następujące postanowienie umowne stosowane przez BRE Bank S.A. za klauzulę abuzywną: „Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHFz tabeli kursowej BREBanku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50” (wyrok z dnia 27 grudnia 2010 r., sygn. akt XVII AmC 1531/09). Również w stosunku do Millenium Bank S.A. stosowane przez Bank postanowienie dotyczące rat kapitałowo – odsetkowych wpłacanych w PLNa następnie przeliczanych do waluty kredytu zostało uznane za niedozwolone. Analogiczne postanowienia były i są nadal stosowane przez pozostałe banki udzielające kredytów walutowych.
Obecnie orzecznictwo jest coraz bardziej jednolite, niż to miało miejsce jeszcze nie tak dawno temu. Sędziowie zauważają bowiem, iż banki poprzez wprowadzenie do stosowanych przez siebie wzorów umów indeksowanych do walut obcych bądź denominowanych w walucie obcej zagwarantowały sobie możliwość swobodnego określania wysokości rat kredytu. Dzieje się tak na skutek wprowadzenia spreadów, których wysokość w momencie zawierania umowy nie była klientom znana. Co więcej, wysokość kursu stosowanego przez banki odbiegały od kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski oraz do kursów rynkowych.
Warto wskazać, iż roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego przedawnia się z upływem dziesięciu lat (w zakresie rat po dniu 9 lipca 2018 r. okres ten został skrócony do 6 lat). Dla uniknięcia wątpliwości powyższe roszczenie nie jest roszczeniem o świadczenie okresowe, którego termin przedawnienia wynosi trzy lata. Notabene zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 15 stycznia 2015 r. (sygn. akt II Ca 1695/14) „świadczenie polegające na zwrocie nienależytego świadczenia nie jest samo w sobie świadczeniem okresowym, ponieważ jest świadczeniem jednorazowym, którego obowiązek spełnienia powstaje z mocy ustawy w warunkach w niej określonych, nie przewiduje zaś ona w tym zakresie żadnego okresowego spełniania świadczeń, lecz jednorazowy zwrot nienależnie spełnionego świadczenia.”.
Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego
Nagminną praktyką stosowaną przez banki było pobieranie od kredytobiorców, którzy kupując nieruchomość nie wnosili wkładu własnego w wymaganej przez bank wysokości, dodatkowej opłaty tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Powyższe kwoty pobierane przez banki zostały uznane jednak za niedozwolone, gdyż prowadzą do nieuzasadnionego przerzucenia przez banki na ich klientów kosztów zabezpieczenia się przed ryzykiem prowadzonej przez banki działalności gospodarczej.Mało tego bardzo często umowy kredytu nie zawierają żadnych wzorów czy przeliczników służących do wyliczenia opłaty należnej z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu. Co więcej, banki zastrzegają sobie uprawnienie do jednostronnego decydowania, czy wkład własny kredytobiorców jest zbyt niski w stosunku do udzielonego kredytu, co skutkowało koniecznością poniesienia ww. opłaty na podstawie kryteriów, których klient nie był w stanie zweryfikować. Takie postanowienia umowne rażąco naruszają interes kredytobiorców i są sprzeczne z dobrymi obyczajami, a w konsekwencji stanowią klauzulę niedozwoloną. Tego rodzaju postanowienia powodują, iż spełnienie świadczenia przez klientów banków jest całkowicie uzależnione od okoliczności zależnych tylko od woli banku. Notabene postanowienia takie są zawarte nie tylko w umowach kredytu indeksowanych do CHF i denominowanych w CHF, ale również w odniesieniu do kredytów złotowych.
Kompendium wiedzy
Aby pomóc Państwu w zrozumieniu zawiłych i często niejasnych kwestii związanych z tematem kredytów frankowych, przygotowaliśmy dla Państwa zbiór najważniejszych pojęć wraz z wyjaśnieniem.
Kredyt indeksowany do waluty obcej
Jest to umowa, na podstawie której bank wypłaca kredytobiorcy z góry ustaloną w umowie kwotę kredytu w PLN, przy czym saldo wyrażone jest w walucie obcej według kursu kupna zaś spłata następuje w PLN, po jej uprzednim przeliczeniu z waluty obcej według kursu sprzedaży.
Kredyt denominowany w walucie obcej
Jest to umowa, na podstawie której bank wypłaca kredytobiorcy w PLN kwotę stanowiącą równowartość kwoty wskazanej w umowie w walucie obcej według kursu kupna (najczęściej według kursu kupna waluty obcej z tabeli kursowej banku z dnia wypłaty kredytu bądź transzy kredytu), saldo kredytu ustalone jest w walucie obcej zaś spłata kredytu dokonywana jest w PLN.
Indeksacja
Mechanizm, na podstawie którego świadczenie wyrażone w pieniądzu jest powiązane z innym wskaźnikiem ekonomicznym (np. stopa inflacji).
Waloryzacja
Jest to instytucja zawarta w kodeksie cywilnym, na podstawie której strony mogą ustalić, iż w razie zmiany siły nabywczej pieniądza wierzyciel otrzyma ich równowartość według stanu na dzień spełnienia świadczenia.
Spread
Jest to różnica pomiędzy kursem kupna a kursem sprzedaży danej waluty (np. z tabeli kursów walut obcych stosowanym w banku).
Libor CHF
Stawka oprocentowania kredytów i depozytów w CHF na rynku międzybankowym w Londynie.
Wibor
Stawka oprocentowania na polskim rynku międzybankowym kredytów oraz depozytów.
Klauzula niedozwolona (abuzywna)
Jest to postanowienie wzorca umowy stosowanego przez przedsiębiorcę (bądź regulaminu) kształtującej niezgodnie z prawem przysługujące konsumentowi prawa (albo obowiązki); aby postanowienie takie zostało uznane za niedozwolone musi ono być sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz w sposób rażący naruszać interes konsumenta; niemniej jednak za niedozwolone nie mogą być uznane postanowienia indywidualnie z konsumentem uzgodnione bądź postanowienia określające główne świadczenie stron w sposób jednoznaczny (np. cena, wynagrodzenie, przedmiot sprzedaży czy najmu); postanowienie uznane za niedozwolone nie wiąże konsumenta.
UNWW (ubezpieczenie niskiego wkładu własnego)
Jest to ubezpieczenie, na podstawie którego bank zabezpiecza różnicę pomiędzy kwotą wypłaconego kredytobiorcy kredytu a kwotą minimalnego wkładu własnego, jaki powinien zostać pokryty przez klienta, a który nie został przez niego pokryty.
Podsumowanie
Jeśli zawarliście Państwo kredyt indeksowany do CHF bądź denominowany w CHF i jesteście zainteresowani jego unieważnieniem zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Prawną Radkiewicz Adwokaci i Radcowie Prawni, której prawnicy posiadają duże doświadczenie w prowadzeniu procesów z bankami.
Powrót do specjalizacji — Pomoc frankowiczom