Separacja

Kan­ce­la­ria Praw­na Rad­kie­wicz i Współ­pra­cow­ni­cy w ramach spe­cja­li­za­cji — adwo­kat pra­wo rodzin­ne — repre­zen­tu­je m.in. klien­tów z War­sza­wy i oko­lic przed sąda­mi w spra­wach o orze­cze­nie sepa­ra­cji. Nie­jed­no­krot­nie w trak­cie trwa­nia związ­ku mał­żeń­skie­go może bowiem dojść do kry­zy­su, któ­ry w spo­sób znacz­ny zabu­rzy rela­cje ist­nie­ją­ce pomię­dzy mał­żon­ka­mi. Insty­tu­cja roz­wo­du ma cha­rak­ter osta­tecz­ny, zatem pol­ski usta­wo­daw­ca wpro­wa­dził obok roz­wo­du insty­tu­cję sepa­ra­cji. Dzię­ki sepa­ra­cji mał­żon­ko­wie zysku­ją czas, któ­ry pozwa­la im  prze­my­śleć czy życie w sepa­ra­cji jest dla nich roz­wią­za­niem opty­mal­nym. Jed­nym z celów sepa­ra­cji jest bowiem umoż­li­wie­nie pojed­na­nia się mał­żon­ków. Poni­żej wyja­śni­my kie­dy moż­na wno­sić o orze­cze­nie sepa­ra­cji oraz w jakim trybie.

Przesłanki orzeczenia separacji

Aby doszło do orze­cze­nia sepa­ra­cji pomię­dzy mał­żon­ka­mi musi nastą­pić zupeł­ny roz­kład poży­cia mał­żeń­skie­go. Odmien­nie ani­że­li ma to miej­sce w spra­wach roz­wo­do­wych, roz­kład taki nie jest obwa­ro­wa­ny warun­kiem trwa­ło­ści (wię­cej patrz: „Roz­wód”). Jest to prze­słan­ka pozy­tyw­na, któ­rej wystą­pie­nie powo­du­je moż­ność orze­cze­nia sepa­ra­cji, pod warun­kiem nie­wy­stę­po­wa­nia oko­licz­no­ści zaka­zu­ją­cych wyda­nie przed­mio­to­we­go rozstrzygnięcia.

Z kolei z prze­słan­ka­mi nega­tyw­ny­mi mamy do czy­nie­nia jeśli wsku­tek orze­cze­nia sepa­ra­cji doszło­by do naruszenia:

Powy­żej wska­za­ne prze­słan­ki nega­tyw­ne do orze­cze­nia sepa­ra­cji mają cha­rak­ter ogól­ny oraz nie­do­okre­ślo­ny, zatem ich wystą­pie­nie bądź ich brak będzie roz­pa­try­wa­ny indy­wi­du­al­nie przez sąd roz­pa­tru­ją­cy daną sprawę.

Oso­ba­mi upraw­nio­ny­mi do zaini­cjo­wa­nia postę­po­wa­nia sądo­we­go w przed­mio­cie orze­cze­nia sepa­ra­cji jest każ­dy z mał­żon­ków. Jeże­li orze­cze­nia sepa­ra­cji żąda tyl­ko jed­no z mał­żon­ków wów­czas wno­si się do sądu pozew, a sąd po roz­po­zna­niu spra­wy w try­bie pro­ce­so­wym wyda­je wyrok. Jeśli zaś orze­cze­nia sepa­ra­cji żąda­ją obo­je mał­żon­ko­wie, wów­czas wno­szą oni do sądu wnio­sek, a sąd orze­ka w postę­po­wa­niu nie­pro­ce­so­wym wyda­jąc postanowienie.

Pożycie małżeńskie

„Poży­cie mał­żeń­skie” jest okre­śle­niem nie­zde­fi­nio­wa­nym w pol­skim usta­wo­daw­stwie. W świe­tle  dok­try­ny i orzecz­nic­twa pod poję­ciem  „poży­cia mał­żeń­skie” rozu­mie się swo­istą wspól­no­tę, któ­ra win­na ist­nieć mię­dzy mał­żon­ka­mi. Poży­cie mał­żeń­skie to: :

1. wspól­no­ta uczuć;
2. wspól­no­ta fizyczna;
3. wspól­no­ta gospodarcza.

Roz­kład poży­cia mał­żeń­skie­go wystą­pi więc, gdy wyżej wska­za­ne wspól­no­ty prze­sta­ną pomię­dzy mał­żon­ka­mi ist­nieć. Będzie on miał przy­miot zupeł­no­ści, gdy mię­dzy mał­żon­ka­mi usta­ną wszel­kie wię­zi fizycz­ne (wspól­no­ta fizycz­na), ducho­we (wspól­no­ta uczuć) i gospo­dar­cze (wspól­no­ta gospo­dar­cza, mate­rial­na). Jed­nak­że dopó­ki cho­ciaż jed­na z ww. wspól­not ist­nie­je dopó­ty  waru­nek zupeł­no­ści nie zosta­nie spełniony. 

Nale­ży jed­nak zwró­cić uwa­gę, iż wspól­no­ta gospo­dar­cza jest oce­nia­na mniej rygo­ry­stycz­nie od dwóch pozo­sta­łych. Nawet bowiem ist­nie­nie nie­któ­rych skła­do­wych wię­zi gospo­dar­czej, przy nie­ist­nie­niu pozo­sta­łych wię­zi może zostać uzna­ne za speł­nie­nie warun­ku zupeł­no­ści roz­kła­du poży­cia spo­łecz­ne­go. Będzie to jed­nak speł­nio­ne jedy­nie wte­dy, gdy dal­sze utrzy­my­wa­nie nie­któ­rych ele­men­tów wspól­no­ty gospo­dar­czej jest uza­sad­nio­ne szcze­gól­ny­mi oko­licz­no­ścia­mi wystę­pu­ją­cy­mi w danym sta­nie fak­tycz­nym (np. wspól­ne zamiesz­ki­wa­nie ze wzglę­dów na brak innych moż­li­wo­ści lokalowych).

Sprzeczne żądania małżonków 

W pol­skim sys­te­mie praw­nym ist­nie­je zasa­da orze­ka­nia na pod­sta­wie żąda­nia mają­ce­go naj­dal­sze skut­ki praw­ne. Ozna­cza to, iż w sytu­acji, gdy obok żąda­nia orze­cze­nia sepa­ra­cji zgło­szo­no żąda­nie roz­wo­du – to orze­czo­ny zosta­nie pomię­dzy mał­żon­ka­mi roz­wód (w przy­pad­ku nie­ist­nie­nia oko­licz­no­ści nega­tyw­nych unie­moż­li­wia­ją­cych orze­cze­nie roz­wo­du, o któ­rych sze­rzej: „Prze­słan­ki roz­wo­du”).

Skutki separacji

Sepa­ra­cja, to insty­tu­cja, na pod­sta­wie któ­rej mał­żeń­stwo nadal trwa pomię­dzy stro­na­mi, jed­nak­że ist­nie­je ono w pew­nym zawie­sze­niu, co ozna­cza, iż:

1. wspól­ność mająt­ko­wa mał­żeń­ska nie ist­nie­je – powsta­je ustrój roz­dziel­no­ści majątkowej;
2. nie ist­nie­je odpo­wie­dzial­ność soli­dar­na mał­żon­ków za zobo­wią­za­nia zacią­gnię­te pod­czas trwa­nia sepa­ra­cji, a mają­cych na celu zaspo­ko­je­nie zwy­kłych potrzeb rodziny;
3. dzie­dzi­cze­nie usta­wo­we pomię­dzy mał­żon­ka­mi ustaje;
4. domnie­ma­nie w zakre­sie pocho­dze­nia dziec­ka nie ist­nie­je (jed­nak dopie­ro po upły­wie 300 dni od dnia orze­cze­nia separacji);
5. usta­je obo­wią­zek wspól­ne­go pożycia.

Pomi­mo swo­iste­go zawie­sze­nia nie­któ­rych praw i obo­wiąz­ków mał­żon­ków na sku­tek orze­cze­nia sepa­ra­cji, mał­żon­ko­wie w dal­szym cią­gu są zobo­wią­za­ni do wza­jem­nej pomo­cy, gdy wyma­ga­ją tego wzglę­dy słuszności.

Zniesienie separacji

Oko­licz­no­ścia­mi, któ­re powo­du­ją znie­sie­nie sepa­ra­cji są:

1. śmierć mał­żon­ków (bądź jed­ne­go z nich);
2. roz­wód;
3. unie­waż­nie­nie małżeństwa;
4. orze­cze­nie sądo­we zno­szą­ce separację.

Nale­ży zwró­cić uwa­gę, iż wzno­wie­nie wspól­ne­go poży­cia przez mał­żon­ków nie jest wystar­cza­ją­cą prze­słan­ką do znie­sie­nia sepa­ra­cji. Do znie­sie­nia sepa­ra­cji w takich oko­licz­no­ściach wyma­ga­ne będzie jed­nak wyda­nie przez sąd orze­cze­nia. Sąd orze­ka o znie­sie­niu sepa­ra­cji na zgod­ne żąda­nie mał­żon­ków. Postę­po­wa­nie sądo­we mają­ce na celu znie­sie­nie sepa­ra­cji może zostać zaini­cjo­wa­ne przez jed­no z mał­żon­ków, jeże­li dru­gie przy­łą­cza się do żąda­nia znie­sie­nia separacji.

Wsku­tek znie­sie­nia sepa­ra­cji mał­żeń­stwo jest kon­ty­nu­owa­ne ze wszel­ki­mi pra­wa­mi i obo­wiąz­ka­mi z nie­go wyni­ka­ją­cy­mi, w tym ponow­nie powsta­je  mię­dzy mał­żon­ka­mi wspól­ność mająt­ko­wa małżeńska.

Nie­mniej jed­nak, ist­nie­je moż­li­wość wnie­sie­nia żąda­nia o utrzy­ma­niu przez sąd roz­dziel­no­ści mająt­ko­wej pomię­dzy małżonkami. 

Podsumowanie

Sepa­ra­cja jest orze­ka­na, gdy ist­nie­je zupeł­ny roz­kład poży­cia mał­żeń­skie­go. W wyni­ku orze­cze­nia sepa­ra­cji mał­żeń­stwo nadal trwa, lecz obo­wiąz­ki i pra­wa wyni­ka­ją­ce z mał­żeń­stwa ule­ga­ją istot­nym zmia­nom. Zachę­ca­my do kon­tak­tu z Kan­ce­la­rią Praw­ną Rad­kie­wicz Adwo­ka­ci i Rad­co­wie Praw­ni, któ­rej praw­ni­cy posia­da­ją wie­dzę i doświad­cze­nie w  repre­zen­to­wa­niu swych klien­tów m.in. z War­sza­wy i oko­lic w spra­wach o orze­cze­nie  separacji.

Powrót do pod­stro­ny — Adwo­kat pra­wo rodzinne