Postępowanie konwokacyjne

Postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne wią­że się z funk­cjo­no­wa­niem spół­ki akcyj­nej. Spół­ka akcyj­na jest to jed­na z dwóch spół­ek kapi­ta­ło­wych, jakie zosta­ły ure­gu­lo­wa­nie w pol­skim porząd­ku praw­nym. Każ­da ze spół­ek kapi­ta­ło­wych, a więc tak­że spół­ka akcyj­na musi posia­dać kapi­tał zakła­do­wy. Postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne będzie prze­pro­wa­dza­ne w spół­ce akcyj­nej, gdy jej orga­ny zde­cy­du­ją się na obni­że­nie kapi­ta­łu zakła­do­we­go spół­ki. Moty­wa­cja do obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go może być dowol­na, począw­szy od chę­ci wystą­pie­nia akcjo­na­riu­szy ze spół­ki, czy też z przy­czy­ny tkwią­cej w samej spół­ce (np. wystę­po­wa­nie zbyt wyso­kie­go kapi­ta­łu zakła­do­we­go). Poni­żej wyja­śni­my, kie­dy postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne jest prze­pro­wa­dza­ne oraz jak ono przebiega.

Słowo wstępu o obniżeniu kapitału zakładowego w spółce akcyjnej

Aby doszło do obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go w spół­ce akcyj­nej wyma­ga­ne jest doko­na­nie zmia­ny jej sta­tu­tu, któ­ra nastę­pu­je co do zasa­dy na pod­sta­wie uchwa­ły wal­ne­go zgro­ma­dze­nia, a więc na pod­sta­wie decy­zji akcjo­na­riu­szy. Obni­że­nie kapi­ta­łu zakła­do­we­go w spół­ce akcyj­nej może przy­brać róż­no­ra­kie for­my, tj. poprzez umo­rze­nie czę­ści akcji, zmniej­sze­nie war­to­ści nomi­nal­nej wszyst­kich akcji bądź jako sku­tek podzia­łu spół­ki akcyj­nej na mniej­sze podmioty.

Sku­tecz­ne doko­na­nie obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go wyma­ga zgło­sze­nia tego fak­tu w sądzie reje­stro­wym w ter­mi­nie 6 mie­się­cy od dnia uchwa­le­nia zmia­ny sta­tu­tu oraz pod­ję­cia uchwa­ły o obni­że­niu kapi­ta­łu zakładowego.

Czym jest postępowanie konwokacyjne?

Postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne jest tak skon­stru­owa­ne, aby inte­re­sy wie­rzy­cie­li spół­ki były chro­nio­ne. Wie­rzy­cie­le otrzy­mu­ją bowiem infor­ma­cję o pod­ję­ciu uchwa­ły o obni­że­niu kapi­ta­łu zakła­do­we­go, ale jesz­cze przed jej zare­je­stro­wa­niem w Kra­jo­wym Reje­strze Sądo­wym. Dzię­ki temu mogą pod­jąć odpo­wied­nie kro­ki celem docho­dze­nia rosz­czeń, któ­re im przy­słu­gu­ją w sto­sun­ku do spółki.

Kiedy postępowanie konwokacyjne się rozpoczyna?

Zarząd spół­ki akcyj­nej nie­zwłocz­nie po pod­ję­ciu uchwa­ły o obni­że­niu kapi­ta­łu zakła­do­we­go ogła­sza ten fakt w Moni­to­rze Sądo­wym i Gospo­dar­czym. W tre­ści ogło­sze­nia powin­no zna­leźć się wezwa­nie kie­ro­wa­ne do wie­rzy­cie­li, któ­rzy upraw­nie­ni będą do zgła­sza­nia rosz­czeń wobec spół­ki w ter­mi­nie 3 mie­się­cy od dnia ogło­sze­nia. Ter­min ten może być w szcze­gól­nych oko­licz­no­ściach prze­dłu­żo­ny, jeże­li było­by to zasad­ne ze wzglę­du na ochro­nę praw wie­rzy­cie­li spół­ki. Obec­nie nie ma już moż­li­wo­ści zgło­sze­nia sprze­ci­wu co do obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go. Przed­sta­wi­cie­le dok­try­ny dopusz­cza­ją tak­że moż­li­wość prze­ka­za­nia pra­wa zgło­sze­nia rosz­czeń innym oso­bom repre­zen­tu­ją­cym wie­rzy­cie­li, jak rów­nież wyra­że­nia przez wie­rzy­cie­li mil­czą­cej zgo­dy na obni­że­nie kapi­ta­łu zakładowego. 

Ogło­sze­nie w Moni­to­rze Sądo­wym i Gospo­dar­czym powin­no zawie­rać m. in. infor­ma­cje o pod­ję­tej uchwa­le, okre­ślać sumę, o jaką nastę­pu­je obni­że­nie kapi­ta­łu zakła­do­we­go oraz jego for­mę oraz w spo­sób wyraź­ny wzy­wać wie­rzy­cie­li do zgła­sza­nia swo­ich rosz­czeń. Nota­be­ne rosz­cze­nia zgło­szo­ne po upły­wie ter­mi­nu wska­za­ne­go w ogło­sze­niu nie są bra­ne pod uwa­gę w pro­wa­dzo­nym postę­po­wa­niu konwokacyjnym.

Jakie roszczenia są zaspokajane w postępowaniu konwokacyjnym?

Postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne powo­du­je, iż zaspo­ka­ja­ne są rosz­cze­nia wyma­gal­ne i zgło­szo­ne w ter­mi­nie 3 mie­się­cy od ogłoszenia. 

Wie­rzy­cie­le mogą tak­że żądać zabez­pie­cze­nia rosz­czeń nie­wy­ma­gal­nych, któ­re powsta­ły przed uchwa­le­niem obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go spół­ki, jed­nak­że pod warun­kiem udo­wod­nie­nia nie­otrzy­ma­nia od spół­ki zabez­pie­cze­nia w sytu­acji, gdy obni­że­nie kapi­ta­łu zagra­ża zaspo­ko­je­niu ich rosz­czeń. W takich oko­licz­no­ściach co do zasa­dy wyso­kość rosz­cze­nia prze­le­wa­na jest do depo­zy­tu sądo­we­go, cho­ciaż ist­nie­ją tak­że inne moż­li­wo­ści zabez­pie­cze­nia, np. poprzez usta­no­wie­nie hipo­te­ki na nie­ru­cho­mo­ści spół­ki czy zasta­wu reje­stro­we­go, wyda­nia gwa­ran­cji ban­ko­wej bądź poręczenia.

Kiedy akcjonariusz będący jednocześnie wierzycielem spółki odzyska swoją należność?

Postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne prze­wi­du­je, iż akcjo­na­riusz spół­ki, któ­ry jest jed­no­cze­śnie jej wie­rzy­cie­lem może zostać zaspo­ko­jo­ny dopie­ro po upły­wie 6 mie­się­cy od dnia ogło­sze­nia wpi­su obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go spółki.

Kiedy postępowanie konwokacyjne nie jest prowadzone?

Wraz z obni­że­niem kapi­ta­łu zakła­do­we­go nie zawsze wystę­pu­je postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne. Pol­skie prze­pi­sy pra­wa prze­wi­du­ją bowiem sytu­acje, kie­dy postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne nie jest wyma­ga­ne, a mia­no­wi­cie gdy:

1. akcjo­na­riu­szom nie zwra­ca się wnie­sio­nych wkła­dów na akcje – przy zało­że­niu, że jed­no­cze­śnie z obni­że­niem kapi­ta­łu zakła­do­we­go docho­dzi do jego pod­wyż­sze­nia co naj­mniej do wyso­ko­ści sprzed pod­ję­cia uchwa­ły o obni­że­niu w dro­dze emi­sji nowych akcji, któ­re zosta­ną cał­ko­wi­cie opłacone;
2. obni­że­nie kapi­ta­łu zakła­do­we­go jest doko­ny­wa­ne w celu wyrów­na­nia ponie­sio­nych przez spół­kę strat bądź trans­fe­ru środ­ków na kapi­tał rezerwowy;
3. docho­dzi do umo­rze­nia akcji wła­snych spół­ki, któ­re nie zosta­ły zby­te w okre­ślo­nym usta­wo­wo ter­mi­nie, a ich war­tość nie prze­kra­cza 10 % kapi­ta­łu zakładowego;
4. docho­dzi do umo­rze­nia akcji w peł­ni pokry­tych, kiedy: 
   • uma­rza­ne są akcje wła­sne spół­ki naby­te nie­od­płat­nie w celu ich umorzenia;
   • akcjo­na­riu­sze, któ­rych akcje są uma­rza­ne będą zaspo­ko­je­ni z zysku spół­ki, prze­zna­czo­ne­go do podzia­łu (tj. z dywidendy);
   • umo­rze­nie akcji nastę­pu­je bez jakich­kol­wiek świad­czeń na rzecz akcjo­na­riu­szy, z wyjąt­kiem przy­zna­nia im świa­dectw użytkowych;
   • docho­dzi do obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go spół­ki dzielonej.

Wyłą­cze­nie okre­ślo­ne w punk­tach 1 oraz 2 powy­żej będzie sku­tecz­ne jedy­nie wów­czas, gdy war­tość kapi­ta­łu rezer­wo­we­go nie prze­kro­czy 10 % obni­żo­ne­go kapi­ta­łu zakła­do­we­go spółki.

Podsumowanie

Postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne wią­że się z obni­że­niem kapi­ta­łu zakła­do­we­go w spół­ce akcyj­nej. Ma ono na celu ochro­nę wie­rzy­cie­li spół­ki. Nie zawsze jed­nak postę­po­wa­nie kon­wo­ka­cyj­ne będzie prze­pro­wa­dza­ne. W przy­pad­kach ści­śle okre­ślo­nych prze­pi­sa­mi kodek­su spół­ek han­dlo­wych sto­so­wa­nie postę­po­wa­nia kon­wo­ka­cyj­ne­go będzie zbęd­ne. Nie­mniej jed­nak pra­wi­dło­wość prze­pro­wa­dze­nia postę­po­wa­nia kon­wo­ka­cyj­ne­go będzie rzu­to­wa­ło na sku­tecz­ność obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go, zatem war­to za każ­dym razem prze­na­li­zo­wać, czy w naszym przy­pad­ku sto­so­wa­nie prze­pi­sów o postę­po­wa­niu kon­wo­ka­cyj­nym musi mieć zasto­so­wa­nie. W tym celu zachę­ca­my do kon­tak­tu z Kan­ce­la­rią Praw­ną Rad­kie­wicz Adwo­ka­ci i Rad­co­wie Praw­ni, któ­ra wspo­mo­że Pań­stwa w prze­pro­wa­dze­niu całe­go pro­ce­su obni­że­nia kapi­ta­łu zakła­do­we­go w spo­sób spraw­ny i skuteczny. 

Powrót do spe­cja­li­za­cji — Reje­stra­cja spółek